ՇՎԵԴ ՀԵՂԻՆԱԿՆ ԱՅՎԱԶՈՎՍԿՈՒ ՇՎԵԴԱԿԱՆ ԱՌՆՉՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ ՄԱԳՆՈՒՍ ԼՅՈՒՆԳԳՐԵՆ, Շվեդերենից թարգմանեց ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆԸ Մոսկվայի պետական Տրետյակովյան պատկերասրահում այժմ ծովանկարիչ Իվան Այվազովսկու աշխատանքների մեծարժեք ցուցահանդեսն էՙ նրա ծննդյան 200-ամյակի առթիվ։ Նկարիչն ունեցել է հայ ծնողներ, սակայն գործել է Ռուսաստանում: Նրա բեղմնավորությունը փոքր-ինչ անպատկերացնելի է: Իրենից հետո նա թողել է ավելի քան 7000 գեղանկար: Այվազովսկին սերտ կապեր է ունեցել Ղրիմի հետ. սեւծովյան այդ տարածաշրջանը նրա կրկնվող մոտիվն էր, այդ իսկ պատճառով մեր օրերում ցուցահանդեսում մեծ չափի անդրադարձ կա այդ թեմային: Այվազովսկու կյանքում եղել է մի շվեդական առնչություն, ահա այսպիսին: 1881-ին հայ լեզվաբան Նորայր Բյուզանդացին Փարիզում ամուսնացել է շվեդական հրեուհի Սելմա Յակոբսոնի հետ, որն այնտեղ ուսանում էր լուսանկարչություն: Ամուսինները որոշում են հաստատվել Ստոկհոլմում: Սելման նախ իր ստուդիան բացել է Դրոթնինգսգաթանում, այնուհետեւՙ Ֆրեդսգաթանում: Նա զբաղվում էր դիմանկարչությամբ - ժողովրդի կյանքը լուսանկարչությամբ փաստագրելով: Միեւնույն ժամանակ նա աջակցում էր Նորայրի աշխատանքներին: 1884-ին Բյուզանդացին կարողացավ կնոջ ֆինանսավորմամբ հրատարակել մի հրաշալի ֆրանսերեն-հայերեն բառարան, որն այսօր համարվում է ռահվիրայական աշխատանք։ 1887 թվականին ամուսնական զույգը Իվան Այվազովսկուն հրավիրել է Շվեդիա: Նկարիչը շրջեց Եվրոպայում, ցուցադրեց եւ վաճառեց իր արվեստըՙ թույլ չտալով, որ տարագիր հայ մշակույթը նահանջ ապրի: Նրա ցուցահանդեսը Ստոկհոլմում մեծ հաջողություն ունեցավ: Ստացած եկամուտներից Նորայրը կարողացավ սկսել մի աշխույժ հայկական մշակութային հանդեսիՙ «Քննասերի» հրատարակությունը: Սելման, իհարկե, լուսանկարեց Այվազովսկուն: Ինքըՙ նկարիչը, նստեց «Գրանդ հոթելի» պատշգամբում, ամառային մթնշաղի մեջ եւ նկարեց Թագավորական պալատը: Սրա հետ սերտ առնչություն ունի այն փաստը, որ Սելմայի եղբայրըՙ ճարտարապետ Էռնստ Յակոբսոնը, եղել է պալատի գործերի կառավարիչ։ 1899-ին Սելման մահացավ ընդամենը 58 տարեկանում: Նորայրը տեղափոխվեց Վենետիկ: 1915 թվականին թուրքերի իրականացրած հայերի ցեղասպանությունը կոտրեց նրան եւ զրկեց կամքից: Իրենց ընտանեկան հարստությունըՙ 125 000 շվեդական կրոն (այն ժամանակվա համարՙ մեծ գումար) նա կտակեց «Ֆրեդրիկա Բրեմեր» ընկերությանը, որի ակտիվ անդամ էր եղել Սելման: Լեգենդար լեզվաբանի ձեռագրերն իրենց վերջնական հանգրվանը գտան Գյոթեբորգի համալսարանի գրադարանում: Նկար 1. Հովհաննես Այվազովսկի Նկար 2. Սելմա Յակոբսոն Նկար 3. Նորայր Բյուզանդացի | 
