ԲԱԽԴԻԱՐ ՅՈՎԱԿԻՄԵԱՆ - 88 ՅԱԿՈԲ ՄԻՔԱՅԷԼԵԱՆ Այս համեստ, բազմարդիւն թատերագէտին քիչեր ծանօթ են, պարզ այն պատճառով, որ լռիկ-մնջիկ աշխատող է ու իր շուրջը աղմուկ յարուցել չի սիրեր, հակառակ որ իր հեղինակած գիրքերը արժանի են աղմուկի. դրակա՛ն աղմուկի, գնահատանքի, ոչ թէ խանգարող աղմուկի, կամ անտարբեր լռութեան: Եթէ ըսեմ, որ սփիւռքահայ շատ մը թատերախումբեր զինք աւելի լաւ կը ճանչնան, քան Հայաստան, նոյնիսկ թատրոնով զբաղող մարդիկ, չափազանցած չեմ ըլլար. այնքան սերտ են իր կապերը արտերկրի թատերական գործիչներու հետ: 1926-ին Տաւուշ ծնած Բախդիարը արդէն 88 տարեկան է, ձեռքին ձեռնափայտ ու բերնին մէջ միայն երկու ակռայ, սակայն թեւին տակ միշտ թղթածրար ու գլխուն մէջՙ նոր ծրագիրներ: Արդէն շարք մը թատերագիտական գիրքերու հեղինակ է (Հայոց ծածկանունների բառարան, Թատերական օրացոյցներու շարք, Ցեղասպանութեան թեման հայ թատրոնում, Շեքսպիրը հայ թատրոնում, եւ այլն), Հայկական Սովետական Հանրագիտարանի մէջ ունի թատրոնի հետ առնչուած 200 յօդուած: Աշխատակցած է 83 անուն պարբերականներու, որոնց մէջ ստորագրած է աւելի քան 200 յօդուած: Իր պրպտումներուն արդիւնքը եղած են շարք մը յայտնաբերումներ, որոնք, եւ այլ թատերա-գեղարուեստական նիւթեր ամփոփուած են 14 անուն գիրքերու մէջ, որոնց վերջինը եղած է «Սայաթ-Նովան եւ նրա սերունդը» խիստ հետաքրքրական ուսումնասիրութիւնը: Միայն այս վերջին տասնամեակին հրատարակած է 6 անուն գիրք. յիշենք գոնէ երեքը, «Անդրանիկի կերպարը թատրոնում», «ինչպէս է գրուել Վահրամ Փափազեանի «Աշխարհի թատրոններում» գիրքը», «Երբ է Թուրքիան ընդունելու հայոց Ցեղասպանութիւնը»: Թատերագէտ Բ. Յովակիմեան 1947-1952 ուսանած եւ աւարտած է Երեւանի թատերական ինստիտուտի թատերագիտութեան ֆակուլտետը: 50 տարի անընդմէջ, 1958-2008, եղած է Եղիշէ Չարենցի անուան գրականութեան եւ արուեստի թանգարանի թատերական բաժնի վարիչ, ուր զբաղուած է բազմաբնոյթ հարցերով՛ հաւաքչական (50.000 արխիւային միաւոր) աշխատանքով, ֆոնդերու գիտատեխնիկական մշակումումներով, ցուցահանդէսներ եւ հանդիպումներ կազմակերպելով, զեկուցումներ կարդալով: 1964-էն սկսեալ եղած է թանգարանի գիտխորհուրդի եւ Թատերական ընկերութեան անդամ: Դժուար է մէկ յօդուածի մէջ ամփոփել իր բոլոր աշխատանքները, այնքան շատ են անոնք ու այնքան բազմերես, դեռ նկատի չենք առներ իր բաւական մեծ թիւով անտիպ գործերը, որոնք հովանաւորներու կը սպասեն որ լոյսի գան: Յիշենք անոնցմէ մի քանին. «Սիրանուշի կեանքն ու գործունէութիւնը», «Թումանեանի թատրոնը», «Հայ թատրոնը Պետերպուրգում», «իրանահայ թատրոնը», «Վիլյամ Սարոյանի թատրոնը», «Հաւ թատերական գործիչները Շեքսպիրի հայրենիքում», եւայլն: Կ՛ըսէ. «Ողջ գիտակցական կեանքս նուիրուած է եղել ու մնում է հայ թատրոնի պատմութեանը, նրա գործիչներով հետաքրքրուելը, գրական-թատերագիտական բանասիրութիւնը, ստեղծագործական փոխ-առնչութիւնների ուսումնասիրութիւնը տարբեր ժողովուրդների թատերական կեանքի հետ, սփիւռքահայ թատրոնը, մոռացուած բեմական գործիչները»: Պրն. Յովակիմեանի հետ իմ առաջին հանդիպումս տեղի ունեցաւ դեկտ. 1976-ին Երեւանի իր գրասենեակին մէջ, ուր իրեն յանձնեցի օրինակներ մեր (Հալէպի Ադամեան թատերախումբի) վերջին ներկայացումներու յայտագիրներէն եւ աֆիշներէն: Ըսեմ, որ Բախդիար Յովակիմեանը բաւական հարուստ արխիւ կազմած է սփիւռքահայ թատերախումբերու մասին, որոնց հետ միշտ կապի մէջ էր: Խնդրած էի, որ մեր Հալէպի թատերասենեակին համար Պետրոս Ադամեանի նկարներէն հատ մը տայ. խոստացաւ ու ճամբորդութեանս վերջին օրը մեր օթօպիւսին ետեւէն վազելով պատուհանէն ինծի յանձնեց նկարը, որը այսօր կը զարդարէ մեր թատերասենեակը: Այսօր, այս աննման մարդուն թատերական գործունէութեան 70- ամեակն է: Իմ եւ Հալէպի ու Հալէպէն դուրս գտնուող ադամեանականներուն անունով սրտանց կը շնորհաւորենք զինք ու կը մաղթենք, որ դեռ ապրի երկար ու իր ոգին ու գրիչը մնան դալար: Երեւան |
