ՆՈՒԲԱՐ ԱՖԵՅԱՆԻ ԳԼԽԱՎՈՐԱԾ Moderna-Ի ՊԱՏՎԱՍՏԱՆՅՈՒԹԻ ԱՐԴՅՈՒՆԱՎԵՏՈՒԹՅՈՒՆԸ 94.5 ՏՈԿՈՍ Է Անգլերենից թարգմանեց ՀԱԿՈԲ ԾՈՒԼԻԿՅԱՆԸ Այդ մասին «Նյու Յորք Թայմսում» գրել է Դենիս Գրեյդին ՙ նշելով, որ «Հետազոտողները պնդում են, որ արդյունքները գերազանցել են ակնկալիքները, բայց պատվաստանյութը լայն հասարակությանը հասանելի չի լինելու առնվազն մինչեւ հաջորդ տարվա գարուն»: Moderna-ն երկրորդ ընկերությունն է, որ նախնական տվյալներ է հաղորդում պատվաստանյութի արդյունավետության մասին: Դա հույս է ներշնչում, որ ավելի քան 53 միլիոն մարդկանց վարակած եւ 1.2 միլիոն մարդկանց մահվան պատճառ դարձած վարակն ի վերջո կհաղթահարվի: Pfizer-ը BioNTech-ի հետ համագործակցությամբ առաջինն էր, որ հայտարարեց, թե իր պատվաստանյութը 90 տոկոս արդյունավետություն էր արձանագրել: Տասը ուրիշ ընկերություններ Ավստրալիայում, Մեծ Բրիտանիայում, Չինաստանում, Հնդկաստանում, Ռուսաստանում եւ այլուր 3-րդ փուլի փորձարկումներ են արդեն կատարումՙ մրցակցելով միմյանց հետ: 50 այլ ընկերություններ աշխարհի տարբեր մասերում կատարում են փորձարկումների առաջին փուլը: Սննդի եւ դեղերի վարչությունը (FDA) հայտարարել է, որ պատվաստանյութը կարելի է ընդունելի համարել, եթե այն ունի առնվազն 50 տոկոս արդյունավետություն: Փորձարկումների ընթացքում պատվաստանյութը կիրառում են մի խումբ հետազոտվողների վրա, իսկ երկրորդ խմբին, առանց վերջիններիս գիտության, պատվաստում են պլացեբոյով (այսինքնՙ սովորական աղաջրով)ՙ պարզելու համար, թե քանիսն են հիվանդանալու: Moderna-ի անցկացրած փորձարկման արդյունքում վարակը հայտնաբերել են հետազոտվողներից 95-ի մոտ. 5 հոգու մոտՙ առաջին եւ 90 հոգու մոտՙ երկրորդ խմբից, այդ թվում 11-ի մոտՙ խիստ արտահայտված:Արդյունքների տարբերությունը նշանակալի է: Դրանք վերլուծման են ենթարկվել Ազգային առողջապահական ինստիտուտի նշանակած անկախ վերահսկիչ մարմնի կողմից: Քեմբրիջում (Մասաչուսեթս) տեղակայված Moderna-ն պատվաստանյութը հայտնագործել էՙ համագործակցելով Ալերգիայի եւ վարակիչ հիվանդությունների ազգային ինստիտուտին մաս կազմող Պատվաստանյութերի հետազոտության կենտրոնի աշխատակիցների հետ: Ինստիտուտի տնօրեն դոկտ. Էնթոնի Ֆաուչին հարցազրույցի ընթացքում նշել է, որ 94.5 տոկոսը «չափազանց տպավորիչ է: Մեզ կգոհացներ անգամ 75 տոկոսը»: Իսկ Moderna-ի գլխավոր գործադիր Ստեֆան Բանսելն էլ նշել է, որ արդյունքներն առաջին կլինիկական հիմնավորումն են այն փաստի, որ այդ պատվաստանյութը կարող է կանխել covid-19 վարակը: Moderna-ն եւ Pfizer-ն իրենց հայտնագործումների մասին տեղեկացրել են մամուլի էջերում, այլ ոչ թե գիտական հանդեսներում, այնպես որ արդյունքները դեռ վերջնական համարվել չեն կարող: Ընկերությունների արտադրանքները ամբողջովին նոր էջ են բացում պատվաստանյութերի արտադրման (այդ թվումՙ արագ) ասպարեզում: Երկու ընկերություններն էլ օգտագործում են կորոնավիրուսի գենետիկական նյութի «սուրհանդակ» ՌՆԹ (messenger RNA) կոչվող սինթետիկ տարբերակը, որը մարդու օրգանիզմի բջիջներին ստիպում է արտադրել վիրուսի մի հատվածի մեծ քանակություն, որն էլ, իմունային համակարգում ահազանգ հնչեցնելով, դրդում է նրանՙ պատրաստ լինելու իսկական վիրուսի հարձակմանը: «Արտադրանքների արդյունավետությունը վերջնականապես հաստատում է, որ ձեռնարկված մարտավարությունը ճիշտ ուղու վրա է եւ, բացի covid-19-ի, կհաղթահարի նաեւ հետագա այլ վարակների սպառնալիքները», ասել է Հարվարդի առողջապահական բաժնի պրոֆեսորներից դոկտ. Բարի Բլումը : Կարեւոր է լինելու պարզել, թե արդյո՞ք պատվաստանյութը միեւնույն արդյունավետությամբ գործելու է տարիքային տարբեր խմբերի մոտ: Նաեւ այն, թե արդյո՞ք կարողանալու է կանխարգելել վարակի փոխանցումը կամ տարածումը եւ, եթե այո, ապա որքա՞ն ժամանակ է պահպանելու իր արդյունավետությունը: Մտահոգության առարկա է նաեւ այն, որ երկու արտադրանքներն էլ պետք է պահպանվեն եւ փոխադրվեն ցածր ջերմաստիճանի պայմաններում. Moderna-ի դեպքումՙ մինուս 4F (-20C), իսկ Pfizer-ի դեպքումՙ մինուս 94F (-70C): Ջերմաստիճանի տարբերությունը պայմանավորված է mRNA-ն պահպանելու համար օգտագործված ճարպի տարբեր բաղադրություններով: Moderna-ի տվյալներովՙ պատվաստանյութը սառնարանում կարող է դիմանալ 30 օր, իսկ սենյակային ջերմաստիճանի պայմաններումՙ միայն 12 ժամ: Ակնկալվում է, որ երկու ընկերություններն էլ առաջիկա շաբաթների ընթացքում կդիմեն FDAՙ պատվաստանյութի օգտագործման թույլտվություն ստանալու համար: Առայժմ կողմնակի լուրջ ազդեցություններ չեն գրանցվել, բայց պատվաստումն անցածների մոտ նկատվել են թուլություն, ջերմություն, հոդերի ու մկանների ցավեր, որոնք տեւել են մեկ կամ երկու օր: Moderna-ն կանխատեսում է 20 միլիոն չափաբաժին պատվաստանյութ արտադրել մինչեւ այս տարվա վերջ: Յուրաքանչյուր դեպքում կարիք կլինի երկու պատվաստում կատարել: Այնպես, որ արտադրանքը կբավականացնի ընդամենը 10 միլիոն մարդու: | 
