ՎԵՐԱՀՐԱՏԱՐԱԿՎԵԼ Է ԲԵՇԼՅԱՆԻ ՀՈՒՇԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆԸ Հ. Ծ. «Արմինյն Միրոր-Սփեքթեյթր» շաբաթաթերթի հունվարի 6-ի համարում կալիֆոռնիաբնակ սոցիոլոգ եւ Մ. Նահանգներում հայ գաղթականների կյանքը ուսումնասիրող մասնագետ Գարի Քյուլհանջյանը գրախոսելով վերջերս վերահրատարակված դոկտ. Հակոբ Բեշլյանի «Վերնաշապիկ քաջի համար» հուշագրությունը, այն որակել է «փոքրածավալ, բայց ազդեցիկ»: Բեշլյանն իր հուշագրությունը գրել է մոտավորապես 1957 թվին, Նյու Ջերսիում, թոշակի անցնելուց հետո: Մասնագիտությամբ եղել է բժիշկ: Ծնվել է Ուրֆայում: Բազմաթիվ այլ հայ երեխաների նման շատ շուտ է որբացել: Նրան խնամել է ամերիկացի միսիոներ Կորիննա Շատաքը, որի մասին քիչ բան է հայտնի: Գրքում իր հիշողությունների վրա հիմնվելով, նա մանրամասն նկարագրել է 1890-ական թվականներից մինչեւ Մ. Նահանգներ գաղթելու (1922) ժամանակահատվածի դեպքերը: Դրանք նա անվանել է «սարսափի եւ արյունահեղությունների, ինչպես նաեւ նախախնամությամբ վախից ազատվելու տարիներ»: Հուշագրությունը նա 22 անվերնագիր գլուխների է բաժանել եւ ներառել է իր եւ իր ընտանիքի վաղեմի լուսանկարները, ինչպես նաեւ Օսմանյան կայսրության մի քարտեզ: Նոր հրատարակության մեջ, ափսոս, չեն օգտագործվել այդ լուսանկարները, որոնք հին լինելու պատճառով իրենց որակը կորցրել են եւ պիտանի չեն եղել վերահրատարակման: Լինելով առաջին հայ բժիշկը Ուրֆայում (Եդեսիա), նա բազմաթիվ հայերի է օգնել, բայց նաեւ սպառնալիքների ու վտանգների ենթարկվել: Ծառայել է թուրքական բանակում: Հայրը սպանվել է համայնքի պատշպանության դիրքերում: Մայրը զոհ է գնացել Սբ. Աստվածածին Մայր տաճարում ապաստան գտած բազմաթիվ հայ կանանց ու երեխաների «ողջակիզմանը»: Դրա ականատեսն է եղել Շատաքը, որ Օսմանյան կայսրությունում ծառայել է 1873-ից 1911 թվականը եւ ստիպողաբար թողել է իր միսիոներական պաշտոնը հիվանդության պատճառով: Հուշագրությունը անգլերեն լեզվով է, որն առավել արժեքավոր է դարձնում այնՙ օտար ընթերցողին հնարավորություն ընձեռելով ծանոթանալու այդ տարիների թուրքական վայրագությունների հետ: |