Տեղադրվել է` 2016-06-03 23:26:52 (GMT +04:00)

Ընթերցված է` 1176, Տպվել է` 8, Ուղարկվել է էլ.փոստով` 0

ԱՐԱՐԱՏԻՑ ԿԱՐՊԱՏՆԵՐ

Գոհար ԱՃԵՄՅԱՆ

Հարցազրոյց դոկտոր Արմէն (Կլոդ) Մութաֆեանի հետ

Տարբեր ժողովուրդներին ծանօթացնելու համար հայոց պատմութեանն ու մշակոյթինՙ առաջինը գիրքն է. պէտք է տարածել գրքեր տարբեր լեզուներով, իսկ միւսըՙ ցուցադրութիւններն են, ցուցահանդէսները:

Դժբխատաբար, շատ հայրենակիցներ դեռեւս չհասկացան, որ իրենց նիւթական հարստութիւնը պէտք է վերածուի մշակութային ու հոգեւոր հարստութեան: Հաւանաբար ժամանակ է հարկաւոր դրա համար, որ կամաց-կամաց պիտի փոխուի այդ մտայնութիւնը, շօշափելի ձեւով պիտի փոխուի:

Հայաստան եկայ ուշացումովՙ երբ 35 տարեկան էի. իբրեւ մաթեմատիկայի դասախօսՙ Երեւանի համալսարանի հրաւէրով: Այն ժամանակ միայն հասկացայ, որ Հայաստանը կայ, հայութիւնը կայ...

Արմէն (Կլոդ) Մութաֆեան

Հայոց մշակոյթը ցուցահանդէսներով հարուստ է եղել մշտապէս: Ինչպէս չյիշել 1993-ին Կիլիկիոյ արուեստին նուիրուած ցուցահանդէսը Ֆրանսիայում, հայկական ձեռագրերը ամերիկեան հաւաքածուներու մէջ: Գերմանիայումՙ «Հայկական արուեստը սկզբէն մինչեւ հիմա» 1995 թուականին, 1996-ին «Ֆրանս-հայկական յարաբերութիւնները դարերու ընթացքին»: Խոշոր իրադարձութիւն էր «Հռոմ-Հայաստան» ցուցահանդէսըՙ Վատիկանի Սիքստինեան սրահում, եւ այլք, բոլորը հնարաւոր չէ թուարկել:

Եւ ահա առջեւում են նախապատրաստական աշխատանքները «Արարատից կարպատներ» մշակոյթի ցուցահանդէսի համար:

Ցուցահանդէսը տեղի է ունենալու Բուխարեստի պատմութեան պետական թանգարանում:

Այդ առիթով է հարցազրոյցը պատմական գիտութիւնների դոկտոր Արմէն (Կլոդ) Մութաֆեանի հետ (Փարիզ):

- Պարոն Մութաֆեան, անշուշտ հետաքրքրական մտայղացում է յատկապէս երկու պետութիւնների մշակոյթի նախարարութիւնների նախաձեռնութեամբ:

- Նաեւ մտայղացումը, որը Հայաստանի Ռումինիոյ դեսպան Համլետ Գասպարեանինն է, որը բարձր է գնահատում Ռումինիոյ պատմութեան մէջ հայոց դերը:

Մեզ համար աւելի քան հասկանալի է, որ ցուցահանդէսում պէտք է ներկայացուի ոչ միայն հայկական մշակոյթը, մշակութային գանձերը, այլեւ Հայաստանի դերն իբրեւ համաշխարհային պատմութեան կարեւոր երեւոյթ:

Հարկ է օգտագործել զանազան ակնառու փաստաթղթեր պատմութեան վերաբերեալ:

- Հասկանալի է, որ ցուցահանդէսը պրոպագանդայի հզօր զէնք է, սակայն նաեւ մեծ ծախսերի հետ է կապուած. հարկ է, որ այն արդիւնաւէտ լինի, յատկապէս կարեւոր են գովազդները:

- Ցուցահանդէսին տրամադրուած տարածքը բաւական մեծ է, այնպէս որ, եթէ կարողանանք ծախսերու գումարը ապահովել, ցուցահանդէսը կարող է մեծ արձագանք ունենալ:

- Անշուշտ, հասարակութեանը ծանօթ է Ձերՙ որպէս միջազգային ցուցահանդէսների յայտնի մասնագէտի գործունէութիւնը: Ինչպէս նախորդ դէպքերում, այս անգամ եւս հետաքրքրական ցուցանմուշներ ձեռք բերելն է: Բուխարեստի պատմութեան թանգարանը որքանո՞վ կարող է օգտակար լինել Ձեզ:

- Ցուցանմուշների հարցը բաւական բարդ է տարբեր պատճառներով: Արեւելեան Եւրոպայի սահմանները անընդհատ կը փոխուէին, այնպէս որ այդ ցուցանմուշները պէտք է ոչ միայն Ռումինիոյ մէջ փնտռել, այլ նաեւ Լվովում, Բուդապեշտում, Վարշաւայում եւ այլուր: Մեծ քանակով ցուցանմուշներ էլ կան Վենետիկում, Վիեննայում: Բուխարեստի պատմութեան թանգարանը, ուր տեղի է ունենալու ցուցահանդէսը, նմուշների տեսակէտով շատ չի կրնար օգնել, իր մասնակցութիւնը ներքին ճարտարապետութեան մէջ ըլլալու է:

- Կիւլպէնկեան հաստատութիւնից սպասելիք չունի՞ք:

- Առայժմ Կիւլպէնկեանի կողմէն նորութիւն չկայ:

Անշուշտ, ցուցադրուելու են վաղ ժամանակների քարտէզներ, նկարներ, կնիքներ, մատեաններ, դրամներ, արձանագրութիւններ, ձեռագրեր: Այնքան էլ հեշտ չէ տարբեր թանգարաններից ձեռք բերել այս ամէնը:

Այդ տեսակ ցուցահանդէս մը պէտք է գեղարուեստականին ու մանկավարժականին միջեւ իր հաւասարակաշռութիւնը գտնէ, իր նպատակը բազմապատիկ է. հիմնապէսՙ հայոց կողմէն շքեղ գործեր ցուցադրել, սակայն նոյն ատեն ցոյց տալ ե՞րբ, ինչո՞ւ, ի՞նչ պայմաններու մէջ հայերը այս օտար հողերուն վրայ հաստատուեցան ու ի՞նչ յարաբերութիւններ ունեցան տեղացիներու հետ:

- Հայաստանի պետութիւնն ու Մայր աթոռը գործուն, արդիւնաւէտ մասնակիցը չպէ՞տք է լինեն:

- Պարզ է, որ Կաթողիկոսութիւնը իր մասնակցութիւնը բերելու է, բայց ամենէն կարեւորը Հայաստանի մշակոյթի նախարարութիւնն է:

- Ո՞ր երկրներն են օգնելու ձեզ, ովքե՞ր են աշխատելու Ձեզ հետ միասին:

- Առանց օգնութեան ցուցահանդէս մը գոյութիւն չի կրնար ունենալ: Մշտապէս կան իմ աւանդական օգնականները, ինչպէս հմուտ քարտէզագէտ Էրիկ Վան Լովը, անուանի լեզուաբան, գրաբարագէտ Ագնէս Ուզունեանը Ֆրանսայի մէջ, անթիւ ընկերներ Հայաստանում, նաեւ մտերիմներ ուրիշ երկրների մէջ, ինչպէս Լեհաստան, Ուկրաինա, Հունգարիա: Ռումինիոյ մէջ ամենամեծ օգնութիւնը Արշալոյս Պարոնեանէն կը ստանամ, ինքը ժամանակին Երեւանի Մատենադարանում ֆրանսերէնի թարգմանչուհի էր, հիմա Բուքրէշ հաստատուած է եւ փայլուն կը տիրապետէ ռումիներէն, ֆրանսերէն, ռուսերէն եւ հայերէն լեզուներուն:

- Յաջողութիւն եւ շնորհակալութիւն հարցազրոյցի համար, մինչ նոր հանդիպում:

25.04.2016թ.