ՀԱՅ-ՀՐԵԱ ՀԱՄԱԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹՅԱՆ ՀԵՌԱՆԿԱՐՆԵՐ ԱՐՍԵՆ ԿԱՐԱՎԵՐԴՅԱՆ Հայոց ցեղասպանության հարյուրամյա տարելիցին ընդառաջ այսօր պետք է կարեւորվեն գործնական քայլերը: Պաթետիկ, էպիտետներով համեմված ելույթների ժամանակն անցել է, այժմ գործնական քայլերում նոր մոտեցումներ ներդնելու եւ ճանաչման եւ հատուցման ճանապարհին արդյունավետ նախաձեռնություններ հանդես բերելու, սփյուռքյան կառույցներում դերաբաշխմամբ համագործակցելու ժամանակ է: Այս առումով հետաքրքական նախաձեռնությամբ էր հանդես եկել Համաշխարհային հայկական կոնգրեսն` Արա Աբրահանյանի գլխավորությամբ, այս շաբաթ ԳԱԱ-ում Եվրոպական հրեական խորհրդարանի ներկայացուցիչներ հետ «Աշխարհն առանց ցեղասպանությունների» խորագրով համատեղ նիստ հրավիրելով եւ զույգ կազմակերպությունների հետագա համատեղ քայլերը նախանշելով: Եվրոպայի երկրների հրեաների եւ ՀՀԿ-ի խնդիրներն այս առումով նույնանում են` Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակի եւ Հոլոքոստի 70-ամյակի առիթով աշխարհն առանց ցեղասպանությունների տեսնելու ուղղությամբ ջանքեր գործադրելու եւ դրանք համակարգելու առումով: Բավական գործնական մթնոլորտում անցած այս միացյալ նիստում տարբեր երկրների հրեա ներկայացուցիչներն ու հայկական կողմից մասնակիցները հետաքրքրական առաջարկներ էին հնչեցնում` հետագա գործունեությունն ավելի նպատակային դարձնելու առիթով: Օրինակ`առաջարկվեց եկող տարվա սկզբին հանդիպել Ֆրանսիայում, քանի որ այստեղ հրեական եւ հայկական մեծ համայնքներ են գործում, ու այդ հանդիպման ընթացքում նույնպես նախ քայլերը համակարգելու փորձ անել: Ապա եւ միասնաբար հայերի եւ հրեաների ցեղասպանությունների մասին առավել լայն շրջանակի մարդկանց իրազեկելով` աշխարհն առանց ցեղասպանությունների տեսնելու ցանկությունը բարձրաձայնել Եվրոպայի սրտում` Բրյուսելում, եկող տարվա մայիսին մեծ համատեղ կոնֆերանս կազմակերպելով: ԳԱԱ համատեղ նիստում արդեն տեսանելի էր հետագա համագործակցության մեծ ցանկությունը` կազմակերպիչների, նախաձեռնության առաջին դեմքերի մակարդակով: Համաժողովից մեկ օր առաջ Հայերի համաշխարհային կոնգրեսի եւ Ռուսաստանի հայերի միության նախագահ Արա Աբրահամյանն ու Եվրոպական հրեական խորհրդարանի համանախագահ, Համաուկրաինական կոնգրեսի նախագահ, Ուկրաինայի ռադայի պատգամավոր Վադիմ Ռաբինովիչը եւ հրավիրյալ մյուս հրեա պատգամավորները մասնակցել էին Հայաստանի Ազգային ժողովի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի աջակցությամբ տեղի ունեցած «Աշխարհն առանց ցեղասպանությունների» խորհրդարանական լսումներին եւ ելույթներ ունեցել` նշելով, որ առանց ցեղասպանությունների եւ անվտանգ աշխարհ ունենալու երաշխիքը դրանց ընդունումն ու դատապարտումն է: Այդ լսումներում, անդրադարձ կատարելով ցեղասպանությունների դեմ պայքարին, մասնավորապես զեկույցներում մատնաշվել են Հայոց ցեղասպանությունն իրագործած Թուրքային միջազգային իրավական պատասխանատվության կանչելու իրավական ճանապարհները: Արա Աբրահամյանն , ի դեպ, այդ լսումներին համոզված հայտարարել է, թե կգա մի օր, որ Թուրքիան կճանաչի Հայոց ցեղասպանությունը եւ թուրքերն իրենք ծաղիկներ կդնեն Հայոց ցեղասպանության հուշարձանին: Նա նշել է, որ ցեղասպանությունն անցյալ լինել չի կարող, աշխարհի ու Թուրքիայի կողմից ցեղասպանության ճանաչումը հայերիս համար անվտանգության խնդիր է: Փաստորեն` Ա. Աբրահամյան ջանքերի արդյունք էր, որ Վ. Ռաբինովիչն ու Եվրոպական հրեական խորհրդարանի մի խումբ պատգամավորներ մասնակցեցին մեր խորհրդարանական լսումներին եւ բավական իրազեկվեցին Հայոց ցեղասպանության ճանաչման ներկա հանգրվանի ջանքերին: Իսկ ԳԱԱ համատեղ նիստում արդեն եւ Ա. Աբրահամյանը, եւ Վ. Ռաբինովիչը երկուսն էլ նշում էին, որ եթե մեկ օր առաջ ուղղակի համագործակիցներ էին, նիստի օրն արդեն բարեկամներ են դարձել, իսկ Ա. Աբրահամյանն ասում էր, որ համատեղ նիստը լավ մեկնարկ է հետագա համագործակցության համար.«Երբ մի օր Թուրքիան ընդունի Հայոց ցեղասպանության փաստը, նրա հետ էլ ողջ աշխարհը, դա միայն համոզվածություն կտա, որ ցեղասպանությունն էլ երբեք չի կրկնվի: Դա է երաշխիքը: Այսօր իմ լավ բարեկամ Վադիմ Ռաբինովիչն իր վրա պարտավորություն է զգում, որ այս գործին պետք է ընդառաջի, ու իրենց եվրոպական կազմակերպությունը, որ բավականին մեծ ազդեցություն ունի Եվրոպայում, մեզ հետ միասին պետք է աշխատի, որ աշխարհում որեւէ ժողովրդի նկատմամբ ցեղասպանություն չլինի», ասաց նա` շնորհակալություն հայտնելով Եվրոպայի տարբեր երկրների հրեա համայնքների ներկայացուցիչներին եւ Վադիմ Ռաբինովիչին, որոնք հնարավոր են դարձրել քննարկումն իրենց ներկայությամբ: Հրեական կոնգրեսի նախագահ Վադիմ Ռաբինովիչը վկայեց, որ տեւական ժամանակ է պետք եղել, որ Ա.Աբրահամյանի հետ շարժվեն դեպի այս ֆորումը, հայկական եւ հրեական ելակետերը մերձեցնել փորձելով, որոնք երբեմն տարբեր են: Նա խոստովանեց, որ ե՛ւ խորհրդարանական լսումները, ե՛ւ ԳԱԱ քննարկումներն այդ առումով շատ օգտակար էին.«Ես կարծում եմ, որ երկու հսկա սփյուռքները` ի դեմս Արա Աբրահամյանի ղեկավարած կոնգրեսի, եւ եվրոպահրեաների կոնգրեսի` պարտավոր են միասին աշխատել` ի շահ սեփական ժողովուրդների», ասաց նա` հուսալով, որ դա չի լինի ճանապարհ մի ուղղությամբ, եւ տարբեր միջազգային ատյաններում հայերը եւս կաջակցեն հրեաներին: Նա ուրախությամբ արձանագրել էր, որ Հայաստանի հրեաները հայերից տարբեր չեն զգում իրենց, դա շատ ընդօրինակելի է, ու այս առումով Եվրոպայում Հայաստանի ու հայերի տոլերանտությունից շատ բան ունեն սովորելու: ՌՀՄ փոխնախագահ եւ նիստը վարող Արամ Սարգսյանը, հրապարակելով նիստի համատեղ հայտարարության նախագիծն, առաջարկեց աշխատանքային խումբ ստեղծել, որն այսուհետ կհամակարգի ջանքերը, մանավանդ ամեն ինչից երեւում էր` երկարատեւ համագործակցություն է ուրվագծվում, զույգ սփյուռքյան կառույցների փորձի հիման վրա ընդհանուր տակտիկա եւ քայլերի իրականացման ծրագիր է մշակվելու:Հրեա եւ հայ մասնակիցները հնչեցնում էին իրենց պատկերացումներն ու առաջարկներն այն մասին, թե հատկապես ո՞ր քայլերը կարող են արդյունավետ լինել զույգ կազմակերպությունների` իրենց առջեւ դրված նպատակներն իրականացնելու առումով, ո՞ր քայլերը բազմապատկվող արդյունքի կբերեն, ինչպե՞ս պետք է աշխատի հայ -հրեական լոբբին Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչելի դարձնելու ուղղությամբ: Առաջարկները պտտվում էին ավանդականից նորարարական շրջագծում` դրանք եւ ազդեցիկ արվեստի ստեղծագործությունների ստեղծումն է, եւ տարբեր ոլորտներում թեմատիկայի մարմնավորումը, եւ քաղաքական կոմպոնենտ պարունակող միջազգային ֆորումների կազմակերպումը, եւ ճանաչման, եւ հատուցման իրավական քայլերին թիկունք կանգնելը: Ավարտելով այս արժանահիշատակ նիստը` Վադիմ Ռաբինովիչը եզրափակեց.«Մենք համագործակցելու ենք ոչ թե ինչ- որ մեկի դեմ, այլ փաստերն արձանագրելու եւ այդպես առաջ շարժվելու համար»: Իսկ Արա Աբրահամյանը շեշտադրեց Բրյուսելում կազմակերպելիք «Աշխարհն առանց ցեղասպանությունների» մեծ համաժողովի վրա, որով եվրոպական երկրների, ըստ այդմ էլ` աշխարհի ուշադրությունը կհրավիրվի Հայոց ցեղասպանության, Թուրքիայի` իր անցյալի հետ առերեսման անհրաժեշտության փաստի վրա: |
