ՍԵՎ ԾՈՎԸ ԴԱՐՁԵԼ Է ՆԱՏՕ-ՌՈՒՍԱՍՏԱՆ ՀԱԿԱՄԱՐՏՈՒԹՅԱՆ ՆՈՐ ԱՍՊԱՐԵԶ ԱՐԵՎԻԿ ՔԵՇԻՇՅԱՆ Վրաստանը պատրաստ է ՆԱՏՕ-ում փոխարինել Թուրքիային Վաշինգտոնում ՆԱՏՕ-ի 70-ամյակին նվիրված նիստում ելույթ ունենալիս կազմակերպության գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգը հայտարարել է, որ Հյուսիսատլանտյան դաշինքը կընդլայնի հետախուզական գործողությունները Սեւ ծովում, ինչպես նաեւ կավելացնի զորավարժությունների անցկացումը Ուկրաինայի եւ Վրաստանի մասնակցությամբ: Խոսքը Սեւ ծովի տարածաշրջանում հետախուզական գործողությունների ընդլայնման փաթեթի մասին է: «Սպուտնիկ» ռադիոկայանը մեջբերում է Ստոլտենբերգի այն խոսքերը, որ Ուկրաինան եւ Վրաստանը ինքնիշխան պետություններ են եւ կարող են ինքնուրույն որոշել անդամակցության հարցը, իսկ Ռուսաստանը չի կարող խանգարել դրան: Ապրիլի 5-ին Ուկրաինան եւ ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրները Սեւ ծովում սկսեցին «Ծովային վահան-2019» զորավարժություններ, այդ մասին Twitter-ում հաղոդել է ՆԱՏՕ-ում Ուկրաինայի ներկայացուցչության մամլո ծառայությունը: Նշվում է, որ զորավարժությունները կշարունակվեն մինչեւ ապրիլի 13-ը: Ռումինական տասնչորս ռազմանավեր եւ Բուլղարիայի, Կանադայի, Հունաստանի, Նիդեռլանդների եւ Թուրքիայի վեց ռազմանավեր 2200 զինծառայողների մասնակցությամբ Սեւ ծովում համատեղ կատարում են մարտական առաջադրանքներ: Մասնավորապես նախատեսվում են ռազմանավերի այցելություններ Ուկրաինայի եւ Վրաստանի նավահանգիստներ: Ռուսաստանցի ռազմական քաղաքագետ Անդրեյ Կոշկինը «Սպուտնիկ» ռադիոկայանի եթերում մեկնաբանել է իրավիճակը: Նրա խոսքերով, Սեւ ծով է մուտք գործել ՆԱՏՕ-ի ամենամեծ խումբը, եւ դա տեղի է ունենում Ուկրաինայի նախագահական ընտրությունների ժամանակահատվածում: Կասկած չկա, որ փորձ է արվում պաշտպանել Ուկրաինայի ղեկավարների ներկայիս ուղեգիծը: Արեւմուտքն ուզում է Ուկրաինա-Վրաստան առանցքն օգտագործել Ռուսաստանի դեմ, եւ այդ նպատակով նմանակում են զորավարժություններ: Քանզի իրականում Ուկրաինան եւ Վրաստանը չունեն ռազմածովային ուժեր: Այդ զորավարժություններն ավելի շատ քաղաքական պահանջմունք են բավարարում: Ըստ որում, ՆԱՏՕ-ն, Ստոլտենբերգի խոսքերով, չի հրաժարվի Ուկրաինան եւ Վրաստանը իր շարքերն ընդունելու հնարավորությանը վերաբերող պնդումներից: Այդ միտքը պաշտպանել է նաեւ ԱՄՆ պետքարտուղար Մայք Պոմպեոն , բայցՙ ավելի լայն իմաստով: Նրա խոսքերով, առկա է ռուսական նախահարձակմանը եւ Չինաստանից ու Իրանից բխող սպառնալիքին դիմակայելու անհրաժեշտություն: Ի դեպ, ավելի վաղ, գլխավոր քարտուղարը ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրների արտգործնախարարներիՙ փետրվարին Բրյուսելում կայացած հանդիպումը մեկնաբանելիս խոսել էր աշխարհի տարբեր տարածաշրջաններում անվտանգության ոլորտի ավելի բարդ պայմաններում ՆԱՏՕ-ի ներկայությունը պահպանելու անհրաժեշտության մասին: Նա մասնավորապես խոսել էր Սեւծովյան տարածաշրջանի մասին: Եթե տվյալ դեպքում նկատի ունենանք միայն Եվրոպան, ապա, Deutsche Welle ռադիոկայանի գնահատմամբ, աշխարհամասի հարավարեւելյան սահմանների մոտ դաշինքի ակտիվացումը երկրորդ քայլն է Եվրոպայի հյուսիս-արեւելքում գումարտակների տեղաբաշխումից հետո: Սեւ ծովի շրջանում ստեղծված իրադրությունը կարոտ է հատուկ վերլուծության: Նախ ուրվագծենք մի քանի ելակետային դիրքեր: ՆԱՏՕ-ի կազմի մեջ մտնող սեւծովյան երկրները Թուրքիան, Բուլղարիան եւ Ռումինիան են, իսկ դեպի Սեւ ծով ելք ունեցող երկրներն են Ուկրաինան եւ Վրաստանը: ՆԱՏՕ-ն իրոք ընդլայնում է Սեւ ծովում իր ռազմանավերի ներկայությունը: Անցյալ տարի դաշինքի ռազմանավերը 120 օր եղել են այդ ծովում: Այդ գոծողություններն իրականացվում են հերթափոխային եղանակով, քանի որ նեղուցներին վերաբերող 1936 թ. Մոնտրյոյի պայմանագիրը խստիվ սահմանափակում է ոչ սեւծովյան երկրների ռազմանավերի մուտքը խաղաղ ժամանակաշրջանում, դրանք կարող են Սեւ ծովում մնալ 21 օրից ոչ ավելի: Այս կապակցությամբ Բրյուսելում ակնարկում են, որ հարկավոր է պայմանագիրը վերանայել, որպեսզի հնարավոր լինի երկարաձգել ՆԱՏՕ-ի ռազմանավերի ներկայությունը Սեւ ծովում: Այդ մասին վերջերս խոսեց ՆԱՏՕ-ում ԱՄՆ-ի մշտական ներկայացուցիչ Քեյ Բեյլի Հատչիսոնը : Իսկ 2018 թ. հոկտեմբերին Ուկրաինայի Լվով քաղաքում անկացված Անվտանգության երկրորդ համաժողովում ամերիկյան Jamestown Foundation փորձագիտական կենտրոնի ղեկավար Գլեն Հովարդը արտահայտվեց Մոնտրյոյի պայմանագրի վերանայման օգտին: Սակայն Սեւ ծովում ՆԱՏՕ-ի գործողությունները ներկայումս վերապահումներով պաշտպանող Թուրքիան չի համաձայնի դրան, պնդում է Կովկասի եւ Մերձավոր Արեւելքի հարցերի փորձագետ Ստանիսլավ Տարասովը : Այս ուղղությամբ Անկարայի վրա Արեւմուտքի ճնշումը կարող է հանգեցնել քաղաքական-դիվանագիտական շատ լուրջ ճգնաժամիՙ անսպասելի հետեւանքներով, քանի որ խախտում է գոյություն ունեցող անվտանգության համակարգը: Բուլղարիայի պաշտպանության նախարար եւ փոխվարչապետ Կրասիմիր Կարակաչանովը օրերս հայտարարեց, որ Սոֆիան ՆԱՏՕ-ի հավատարիմ գործընկերն է, սակայն երկիրը վարում է փոխզիջումների բանակցությունների, այլ ոչ թե լարվածության խորացման քաղաքականություն եւ մտադիր չէ իր տարածքում տեղաբաշխել ՆԱՏՕ-ի ռազմածովային բազաներ: Միայն Ռումինիան է հանդես գալիս Սեւ ծովում ԱՄՆ-ի ռազմական ներկայության ընդլայնման օգտին: Գոյություն ունի Սոֆիային եւ Բուխարեստին ԱՄՆ-ի եւ դաշինքի այլ երկրների ռազմանավերի փոխանցման մեխանիզմՙ ընդսմին պահպանելով նախկին թիմերը եւ ենթակայությունը ՆԱՏՕ-ին: Բայց դա այնքան էլ նպատակահարմար չէ: Այս ամենը խորհել է տալիս, որ ներկա պահին Բրյուսելը փորձում է քաղաքական ճնշում գործադրել Մոսկվայի վրա: Թեեւ Ռուսաստանը սասանելու փորձերը մաս են կազմում անվտանգության ընդհանուր համակարգի խարխլմանն ուղղված Արեւմուտքի քաղաքականության, եւ, չգիտես ինչու, Բրյուսելը աշխարհաքաղաքական հարվածի տակ է դնում Կիեւն ու Թբիլիսին, քանզի Ուկրաինայի եւ Վրաստանի համար ՆԱՏՕ-ն անվտանգության երաշխավոր չէ, նույնիսկ ընդհակառակը: Եթե Արեւմուտքը փորձի այդ երկրների հետ ստեղծել հակառուսական դաշինք, ապա Մոսկվան ստիպված կլինի խոսքերից անցնել իր քաղաքական շահերի գործնական պաշտպանությանը: ՆԱՏՕ-ի ներկայիս ճգնաժամը նկատի ունենալով, Ռուսաստանի տնտեսական, քաղաքական եւ ռազմական ներուժը բավարար է դաշինքից բխող սպառնալիքների չեզոքացման համար: Ի դեպ, Թբիլիսիում արդեն խոսում են վաղաժամկետ խորհրդարանական ընտրությունների մասին: Վրաստանի արտգործնախարարը արգենտինական Clarin թերթին տված հարցազրույցում նշել է, որ Սեւ եւ Կասպից ծովերի արանքում գտնվող Վրաստանի տարածքով անցնում են նավթամուղներ եւ գազամուղներ, որոնցով Կենտրոնական Ասիայի էներգակիրները տեղափոխվում են Եվրոպա: Բացի դրանից, Վրաստանն անչափ կարեւոր է դեպի ծով ելք ունեցող ութ երկրների համար, եւ առաջատար է ժողովրդավար արժեքների ոլորտում: Նա հայտարարել է, որ եթե Թուրքիային հեռացնեն ՆԱՏՕ-ից, ապա Վրաստանը պատրաստ կլինի զբաղեցնել նրա տեղը: Բայց եթե ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու համար հարկ լինի երկար սպասել, ապա Վրաստանը կարող է ընդունել կազմակերպության նախկին գլխավոր քարտուղար Անդերս Ֆոգ Ռասմուսսենի առաջարկած անդամակցության «կիպրոսյան» մոդելը: Ինչպես այս կապակցությամբ հայտարարում է ընդդիմադիր «Դեմոկրատական շարժում», խորհրդարանի նախկին խոսնակ Նինո Բուրջանաձեն, չնայած երկատվածությանը, Կիպրոսը 2004 թվականին ընդունվեց ՆԱՏՕ: Եվ Ռասմուսսենը Վրաստանին առաջարկում է անդամակցություն ոչ թե ԵՄ-ին, այլ ՆԱՏՕ-ին: Դրանից հետո Վրաստանը, Պենտագոնի ծրագրերին համապատասխան, պետք է «ժողովրդավարություն արտահանի» հարեւան երկրներ: Բայց Հայաստանում արդեն կա ժողովրդավար վարչապետ: Ուրեմն խոսքն Ադրբեջանի մասին է: Փաստորեն, Բաքուն Վրաստան է առաքում նավթ եւ գազ, իսկ Վրաստանը պետք է «ժողովրդավարություն արտահանի» Ադրբեջանՙ սպառնալիքի տակ ունենալով դեպի Թուրքիա անցնող խողովակաշարերը: Վրաստանը եւ Արեւմուտքը հավասարապես հետաքրքրված են ԼՂ հակամարտության ստատուս-քվոյի պահպանմամբ: Առկա է «ռուսական խաղաքարտի» խաղարկման միջոցոցով Ռուսաստանի, Ադրբեջանի եւ Հայաստանի միջեւ լարվածությունը պահպանելու ձգտում, որպեսզի Բաքուն չկարողանա Մոսկվայի հետ հակախաղ սկսել Վրաստանի ուղղությամբ: Ի դեպ, Բաքվում ԱՄՆ դեսպան Էրլ Լիտցենբերգերը ՆԱՏՕ-ի 70-ամյակի առթիվ հայտարարել է, որ Ադրբեջանը ՆԱՏՕ-ի կարեւոր գործընկերն է, մասնավորապես Աֆղանստանում անվտանգության ապահովմանն ուղղված ձեռնարկումներին օժանդակելու մեջ: | 
