ԱՐՇԱԿ ՅԱՇԱՐ ՔՈՒՐԹ. ՎԵՐԱՀԱՅՏՆԱԲԵՐՎԱԾ ԺԱՌԱՆԳՈՒԹՅՈՒՆ ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆ Արշակ Յաշար Քուրթը (ծն. 1968 թ.) թուրքահայ ռոք երգիչ է: 1990-ին ուսանել է Էսքիշեհիրի Օսմանգազի համալսարանի տնտեսագիտական բաժնում, բայց չի ավարտել: 1993-ին հիմնադրելով «Բեյազ յունուս» («Սպիտակ դելֆին») այլընտրանքային երաժշտական խումբը, հաջորդ տարի Գերմանիայի Քյոլն քաղաքում թողարկել է «Փողոցի երգեր» ալբոմը: «Ադա մյուզիք» երաժշտական ֆիրմայի ալբոմը մեծ տարածում գտավ Թուրքիայում, որին հաջորդեցին մի շարք համերգներ ողջ երկրում: 1996-ին Յաշար Քուրթը վերադարձել է Թուրքիաՙ շարունակելու երաժշտական կարիերան, թողարկել «Փոխանցումներ» (1997), «Ռեֆլեքս» (1999), «Անն» (2003) ալբոմները: 2003-ին դարձել է «Բարըշառոք» Թուրքիայում տեղի ունեցած խոշոր ռոք միջոցառման հիմնադիրներից մեկը: 2004 թվականին գրել է ATV հեռուստատեսության «Սեւդա բլուրը» հայտնի շարքի երաժշտությունը: 2011 թվականին Քուրթը թողարկել է «Արեւի բույրը» ալբոմը, որի «Տուր ինձ իմ երազները» երգը դարձել է հիթ... - Հարգելի Արշակ, որպես եռանդուն պացիֆիստ եւ քաղաքական այլախոհ, ինչպե՞ս ես վերաբերվում մեր խնդրահարույց տարածաշրջանի իրավիճակին: - Տարածաշրջանում առկա քաոսը կոտրում է խաղաղություն հաստատել փորձողների հույսերը, ինչը ցույց է տալիս, որ առանց խաղաղության գործող մարդիկ ձախողվում են: Ատելությունը պետք է հեռու պահել մարդկության գաղափարախոսությունից: Իմ քաղաքական դիրքորոշումն էՙ խրախուսել համատեղ, բաց ապրելակերպը: - Ինչո՞ւ ռոք երաժիշտներին այդքան հարազատ են սոցիալական հարցերը: - Ռոք երաժշտությունը մի տեսակ արձագանք է: Ռոք երաժշտությունը հետպատերազմյան աշխարհում նոր տեսակետ է որոնում եւ այդ իրավիճակից է ստանում է իր գեղագիտական ուժը: Եվ ես քայլում եմ այս ճանապարհով: - Ենթադրում եմ, որ քեզ արդեն ձանձրացրել են ձեր ազգային ինքնության վերաբերյալ հարցերը, թե ինչպես ես հայտնաբերել հայկական արմատներդ ու մկրտվել որպես Հայ առաքելական քրիստոնյաՙ ընդունելով նոր հայկական անունՙ Արշակ: Ես չեմ հարցնի այդ պարագաների մասին, բայց իմ հարցը կլինիՙ մոտ 15 տարի անց այդ հանգամանքն ի՞նչ ազդեցություն ունեցավ քեզ վրաՙ որպես անհատի եւ արվեստագետի: - Այն փաստը, որ ես ուսումնասիրեցի իմ հայկական արմատները, ինձ ստիպեց ավելին իմանալ այս հարցի վերաբերյալ: Այսպիսով, ես սկսեցի գնալ հայ երաժշտության հետքերով` հայ հասարակության ընդարձակ տարածքում: Եվ այս ժամանակահատվածում ես ճանաչեցի Կոմիտասի փայլուն երաժշտական ժառանգությունը: Իհարկե, այդ ժամանակաշրջանը շատ առումներով փոխեց իմ տեսակետը երաժշտության եւ այլ երեւույթների հանդեպ: - Դու հայտնաբերե՞լ ես ձեր նախնիների իրական ազգանունը: - Իմ ընտանիքի ազգանունը սեւծովյան շրջանումՙ Ռիզեում, եղել է Քոսենողուլլարի, բայց մինչ այդ անունը Վանում, որտեղից իմ նախապապն էր, օգտագործվել է Մուրադ անունը: Բայց այն ես դեռ չեմ կարողացել գտնել պաշտոնական փաստաթղթերում: - Քո գործընկեր եւ հայրենակից Արթո Թունջբոյաջյանը համարվում է թուրքահայ երաժիշտ: Արդյո՞ք այս սահմանումը օգտագործվում է նաեւ քեզ համար: - Թուրքիայում ինձ համար նման սահմանում չկա: Եվ ուրիշՙ ե՛ւ հայ ե՛ւ հույն արտիստներն էլ այդ կերպ չեն անվանվում: - Շարունակո՞ւմ ես համերգները «Յաշ-Ար» խմբի հետ, որը ստեղծեցիր Արթոյի հետ: - Այո, շարունակում ենք: 2019-ի ամռանը մենք Երեւանում երկու երգ ձայնագրեցինք: Փետրվարին համատեղ համերգ ունեցանք Ստամբուլում: Բացի այդ, անցած տարիներին ես մասնակցել եմ մի քանի հավաքական ալբոմներիՙ կատարելով այլ երգահանների երգեր, նաեւ համերգներ եմ ունեցել Թուրքիայում ու Եվրոպայի երկրներում, որոնցից մի քանիսըՙ Արթո Թունջբոյաջյանի հետ: Բացի այդ, վերջերս «Գյունեշ» թատրոնի հետ մասնակցել եմ «Իսթիքլալ» երաժշտախաղինՙ որպես տեքստի եւ երաժշտության հեղինակ ու գլխավոր դերակատար: - Ինչպես մի անգամ ասել ես, Կոմիտասը ձեր հայկական կուռքն է, որի գործերը նույնպես կատարում ես: Ի՞նչ եղավ նրա մասին երաժշտական ֆիլմ նկարահանելու ծրագիրդ: - Ես վերջերս աշխատում էի այս գաղափարի վրա, բայց որպես արտադրիչ շատ դժվար է ֆինանսավորում գտնել այդ կենսագրական պատմության համար: Սակայն կատարել եմ դաշտային հետազոտություններՙ կապված Համշենի երաժշտության հետ: Կատարել եմ իմ իսկ դերը 2013-2014 թվականներին Համշենում նկարահանված մի հեռուստասերիալումՙ լուսաբանելով տարածաշրջանային երգերը: Դրանք 2015-ին թողարկվեցին «Համշենի լեռնաշխարհը» ալբոմում: 2014-ին ես դարձա մի վավերագրական ֆիլմի գլխավոր հերոսներից մեկը, որը կոչվում էր «Թուրքիայի լուռ ժառանգությունը»ՙ նաեւ կատարելով այդ փաստագրության երաժշտության ձայնագրությունը: - Ինչպե՞ս կբնութագրես Կոմիտասի երաժշտությունը: - Իրականում Կոմիտասի երաժշտությունը բացատրում է իր սեփական փիլիսոփայությունը: Նրա փիլիսոփայությունն անցնում է ճշմարտության որոնումների միջովՙ առանց նախապաշարմունքների: Նրա փիլիսոփայությունը հաշվի է առնում այն, ինչը որ օգտակար է ողջ մարդկության համար, նրա փիլիսոփայությունը քաջություն է պահանջումՙ տեսնելու ողջ ցավն ու եռանդը: Այնպես որ, այն շատ հզոր է եւ փխրուն: - Եթե բառերով նկարագրես հայկական երաժշտությունը, ո՞ր բառերը կօգտագործես: - Պար, տխրություն, գեղեցկություն... - Ի՞նչ ընդհանուր բան կա այն հայ երաժիշտների միջեւ, որոնց հանդիպել ես: - Հայաստան կատարածս առաջին այցի ընթացքում առիթ ունեցա հանդիպելու այնպիսի հիանալի հայ երաժիշտների, ինչպիսիք են Վահագն Հայրապետյանը, Արտյոմ Մանուկյանը եւ Տիգրան Սուչյանը: Ես նաեւ հանդիպել եմ Արա Դինջյանին, 2010 թվականին, Նյու Յորքում: Իմ հանդիպած հայ երաժիշտներին ընդհանուր գծերն են լայնախոհությունը եւ ուշադրությունը ստեղծագործության հանդեպ: - Կապեր ունե՞ս պոլսահայերի հետ: - Երբեմն հանդիպում եմ մարդկանց եկեղեցումՙ սուրբ պատարագի արարողության ժամանակ: - Խոսո՞ւմ ես Համշենի բարբառով: Երբեւէ սովորե՞լ ես գրական հայերեն: - Շատ քիչ եմ խոսում Համշենի բարբառով: Մեր շրջանում այդ բարբառով խոսողներն այնքան էլ շատ չէին: Բայց մտածում եմ որոշ ժամանակ մնալ Հայաստանում ու հայերեն սովորել, բայց վստահ չեմ, թե երբ դա կլինի: - Ես հիշում եմ Արթոյի համերգը Երեւանում, 2008-ին`քո մասնակցությամբ: Ե՞րբ էիր վերջին անգամ Հայաստանում: - 2019 թվականի սեպտեմբերին: Երեք շաբաթ մնացի Երեւանի Հին Երեւանցի փողոցում: Եղա թանգարաններում, լսեցի հիանալի հայկական երաժշտություն, կերա համեղ ուտելիքներ ու երջանիկ վերադարձա Թուրքիա: - Դե ինչ, Արշակ, միշտ բարով վերադառնաս հայրենիքՙ համերգներով կամ առանց: - Անշուշտ, ես շուտով վերադառնալու եմ: Շնորհակալություն ձեր բարի հետաքրքրության համար: Լուսանկարըՙ ԹՈԼԳԱ ՄԵՐՋԱՆԻ | 
