«ԵՍ ՄԱՐԴ ԵՄ ՍՊԱՆԵԼ, ԲԱՅՑ ՄԱՐԴԱՍՊԱՆ ՉԵՄ» ԱՆԱՀԻՏ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ 100 տարի առաջ Բեռլինի դատարանը ազատ արձակեց Սողոմոն Թեհլիրյանին Գերմանական NDR ռադիոն հունիսի 2- ին 15 րոպեանոց հաղորդում հեռարձակեցՙ հիշատակելով Բեռլինում 1921 թվականինՙ 100 տարի առաջ նույն օրը սկսված, Թուրքիայի ներքին գործերի նախկին նախարար Թալեաթ փաշայիՙ 1921-ի մարտի 15–ի անձրեւառատ առավոտ Բեռլինի Հարդենբերգ փողոցում սպանության գործով դատավարությունը, որ ցնցեց հանրությանը։ «Ես մարդ եմ սպանել, բայց մարդասպան չեմ», մեղադրյալ Սողոմոն Թեհլիրյանի խոստովանությունն այնուհետ հրապարակային դարձրեց կատարողի շարժառիթըՙ անձնական ողբերգություն, որ նույնանում էր մի ողջ ժողովրդի ողբերգությանը, եւ մղումՙ ցեղասպանելու ահասարսուռ վճռի ճարտարապետին ոչնչացնելու նպատակին։ «Դատավարությունը քրեական գործը վերածեց միջազգայինի, մինչ այդ չտեսնված ընթացք ստացավ», որ հաղորդմանը մասնակից Պոտսդամի Լեփսիուս հիշատակի տան ղեկավար Ռոլֆ Հոսֆելդի կարծիքով, «սենսացիոն» բնույթ ունեցավ։ Նա մի կարեւոր փաստ շեշտադրեցՙ գերմանական գրագրությունը Սողոմոնի անունը «գերմանացրել» էՙ Սոլոմոն դարձրել, որ ճիշտ չէ։ «Դատավարությունը ակամա վերածվեց իրավաքաղաքական նշանակություն ունեցող մի իրադարձության, քանզի առաջին անգամ հրապարակային էր դառնում, որ միջազգային իրավունքը լի է թերի, բաց կետերով»։ Իրավաբանականի ուսանող Ռաֆայել Լեմկինը դատավարությանը ծանոթանում էր մամուլից, հենց դա նպաստեց, որ հստակ ձեւակերպում գտնի մարդկության ամենամեծ ոճրինՙ բնորոշելով այն ցեղասպանություն։ Մեկուկես օր տեւած դատավարությունը, որ ավարտվեց 100 տարի առաջ, երեկՙ հունիսի 3-ին, Սողոմոն Թեհլիրյանիՙ դատարանի դահլիճից ազատ արձակմամբ, հետեւյալ հիմնավորումն ունեցավՙ անմեղսունակ էՙ արարքը կատարելու պահին Թեհլիրյանը հոգեկան խանգարում է ունեցել։ |
