«ՇԻՐԱԿ ԵՐԳԱՐԱՆԸ» ԼՈՒՅՍ Է ԸՆԾԱՅԵԼ ՍԱՅԱԹ-ՆՈՎԱՆ` ԱՐԵՎՄՏԱՀԱՅԵՐԵՆ Ե. Խ. Կարապետ եւ Հովհաննես Հաննեսյանների «Շիրակ» հրատարակչատունը (Բեյրութ) գործում է ըստ տասնյակ տարիների ընթացքում իր մշակած հստակ սկզբունքների եւ բարի ավանդույթների: Հրատարակչատունը, մասնավորապես Կարապետ Հաննեսյանը, տասնյակ տարիներ առանձնակի սեր ու խանդաղատանք է ունեցել հայ երգի եւ երաժշտության հանդեպ, եւ այդ սերը նա արտահայտել է իր գործով եւ գործունեւթյամբ: 1950-ական թվականների առաջին տարիներից Հաննեսյան եղբայրները մտահղացել եւ իրագործել են մի հրաշալի ծրագիր. նրանք հիմնադրել են «Շիրակ» երգարան» մատենաշարը, որի առաջին գիրքը տպագրվել է 1952 թվականին, վերջինՙ 31-րդ գիրքըՙ 2003 թվականին: Այդ երգարանները փաստորեն ներկայացնում են 20-րդ դարի երկրորդ կեսի հայ երգի եւ երաժշտության պատմությունը, Հայաստանի եւ սփյուռքի երաժշտական կյանքի կարեւոր իրադարձություններն ու ելեւէջումները, հայ երաժշտական կյանքի շարժումներն ու փոփոխությունները: Դրանք սովորական երգարաններ չեն. ընթերցողը դրանց մեջ կգտնի ոչ միայն երգերն ու նոտաները, այլեւ կենսագրություններ, երգի եւ երաժշտության հետ կապված զանազան հաղորդումներ, վկայություններ, լուսանկարներ եւ այլն: «Շիրակ» հրատարակչատունը հրատարակել է երկու ճամփորդական երգարան, վեց ձայնագրեալ երգարան, մեկ ընդարձակ երգարան, «Շիրակ» հրատարակչատան 50-ամյակի առթիվՙ մի մեծ ծավալուն երգարան, Սայաթ-Նովայի երկու երգարան, մեկ դպրոցական երգարան... Դրանք շքեղ ու պատկերազարդ հրատարակություններ են, եւ մատենաշարը ամբողջությամբ արժանի է առանձնակի ուշադրության: ...Շուրջ երկուսուկես տասնամյակ առաջ Կարապետ Հաննեսյանը միտք է հղանում Սայաթ-Նովայի Խաղերը փոխարկելու արեւմտահայերենի եւ հրատարակել դրանք բնագրերի հետ միասին, զուգահեռաբար: Բանն այն է, որ Տփղիսի բարբառը (թե՞ խոսվածքը) բացարձակապես անհասկանալի է սփյուռքահայ ընթերցողին: «Խաղեր»ը արեւմտահայերենի վերածելու գործը հանձն է առնում բանաստեղծ Աբրահամ Ալիքյանը : Գիրքը լույս է տեսնում 1992 թվականին եւ արագորեն սպառվում է, որովհետեւ Սայաթ-Նովայի երգերի եւ երաժշտության սիրահար ընթեցողը հնարավորություն է ստանում հասու լինել մեծ բանաստեղծի ու երաժշտի Խաղերի իմաստին եւ բովանդակությանը: Այս հրատարակության համար Կարապետ Հաննեսյանը գրել է շատ գեղեցիկ առաջաբան: Ցավոք, սակայն, այդ հրատարակության մեջ Սայաթ-Նովայի Խաղերի բնագրերը ինչ-ինչ պատճառներով տպագրվել են վրեպներով, ուղղագրական եւ կետադրական եւ այլ տիպի սխալներով: Կարելի է ենթադրել, որ Խաղերը արեւմտահայերենի վերածողի ձեռքին եղել է բնագրերի հին, չճշգրտված հրատարակություն, շատ հավանական էՙ սփյուռքի որեւէ հրատարակություն: Եվ ահա, «Շիրակ» հրատարակչատունը, ընդառաջ գնալով ընթերցողների կրկնվող պահանջներին, 2016 թվականին վերահրատարակել է իր տպագրած «Սայաթ-Նովան»ՙ «Շիրակ» երգարան» մատենաշարով: Գրքում ընդգրկված է Սայաթ-Նովայի հիսունյոթ Խաղը: Այս հրատարակության մեջ Խաղերի բնագրերի ուղղագրությունն ու կետադրությունը ճշգրտված են ըստ Հայաստանում հրատարակված գիտական բնագրերի: Ցավոք, վրեպներ, բացթողումներ եւ սխալներ կային նաեւ Աբրահամ Ալիքյանի փոխադրումների մեջ, դրանք նույնպես ճշգրտված են: Այս հրատարակությունը իրոք բարեփոխված հրատարակություն է: Գրքում «Շիրակ» հրատարակչատան ավանդույթների շարունակման մասին երկու խոսք է ասել հրատարակիչը: Արդարացիորեն վերահրատարակված է Կարապետ Հաննեսյանիՙ 1997-ին գրած գեղեցիկ խոսքը: Գիրքը լույս է տեսել Երվանդ Տեր-Խաչատրյանի փոքրիկ առաջաբանով եւ ընդհանուր խմբագրությամբ: Գրքի շապիկին Հայաստանի ժողովրդական նկարիչ Սուրեն Սաֆարյանի «Սայաթ-Նովա» (1961) հայտնի կտավի վերատպությունն է: Գիրքը տպագրված է ընտիր թղթի վրա եւ ձեւավորված է մեծ ճաշակով: «Շիրակ» հրատարակչատան տասնամյակների բեղմնավոր ու ազգանվեր գործունեությունը արժանի է խորին հարգանքի եւ հանգամանալից գրավոր խոսքի: |