ՀՈՖՄԱՆԸ ՄԵԾԱՐՈՒՄ Է ՆԱՀԱՏԱԿՎԱԾ ՄՏԱՎՈՐԱԿԱՆՆԵՐԻՆ Հ. ԾՈՒԼԻԿՅԱՆ Այս խորագրի ներքո «Միրոր-Սփեքթեյթրում» գերմանաբնակ Մուրիել Միրաք-Վայսբախի գրախոսականից տեղեկանում ենք, որ ամռան սկզբին Բրեմենի «Donat Verlag» հրատարակչատունը լույս է ընծայել հայ ժողովրդի մեծ բարեկամ, Օսմանյան կայսրության իրագործած ցեղասպանությունների զոհերի էկյումենիկ հուշարձանները պահպանելու «FOGG» ընկերության նախաձեռնող եւ «AGA»ՙ ցեղասպանությունների ճանաչման եւ ժողովուրդների միջեւ փոխըմբռնման աշխատանքային խմբի նախագահ Թեսա Հոֆմանի «Todes vision» (Մահվան կանխատեսում) խորագրով հատորը, որ յուրահատուկ ձեւով մեծարում է մեծ եղեռնի նախօրյակին նահատակված հայ մտավորականներին: Այդ առաջին սարսափելի «ազդանշանը» Հոֆմանն անվանում է «elitocide» (մտավորական էլիտայի սպանություն), որին զոհ գնացին գրողներ, արվեստագետներ, բանաստեղծներ, ուսուցիչներ եւ հոգեւորականներ: Գիրքը արդյունք է համագործակցության արհեստավարժ թարգմանիչ, գրաբարի եւ արդի հայերենի դասատու Ժիրայր Քոչարյանի հետ, որ նախ հայերենից տողացի գերմաներենի է թարգմանել ստեղծագործությունները, իսկ հետո Հոֆմանը դրանց գաղափարային բովանդակությանը տվել է գերմանական պոեզիայի վերջնական տեսքը: Ներկայացված հեղինակների դիմանկարները կատարել է Խորեն Հակոբյանը : Ժողովածուն ընդգրկում է 9 արեւմտահայ հեղինակների ստեղծագործությունները, ներառյալ նրանց գործերը, ովքեր կարողացան խոսւափել ցեղասպանությունից: Զապել Եսայանն, օրինակ, հետագայում զոհ գնաց խորհրդային իշխանությունների դաժանություններին: 1936-39-ի դեպքերը Հոֆմանը «2-րդ էլիտոսիդ» է անվանել: Ծաղկաքաղում տեղ են գտել Կոմիտասի, Դ. Վարուժանի, Ռ. Սեւակի, Ռ. Զարդարյանի, Սիամանթոյի, Տ. Չրաքյանի, Երուխանի, Գ. Զոհրապի եւ Վ. Թեքեյանի արձակ գործերն ու բանաստեղծությունները: Հատորի հրատարակման միտքը ծագել է 2014-16 թվերին Բեռլինում եւ այլ քաղաքներում ապրիլի 24-ի առթիվ տեղի ունեցած հանրային ընթերցումների շարքից: «Դա սոսկ կարճ պատումների հավաքածու չէ, այլ պոետիկ ճանապարհորդություն ծանրագույն փորձառության միջով, որը մեզ ներկայացրել է Գրիգորիս եպիսկոպոս Բալաքյանն իր «Հայոց Գողգոթան» կոթողային հուշագրության մեջ: Այս փոքրիկ գիտական աշխատությունը թանկարժեք գոհար է», գրում է Վայսբախը, ավելացնելով, որ ընդհանրապես Հոֆմանի գրքերը (գերմաներեն թե անգլերեն) պարտադիր ընթերցանության գրքեր են ուսանողների համար: 2019-ին նա գերմանացիներին է ներկայացրել Հովհաննես Թումանյանի առակներն ու հեքիաթները: Նաեւ իր հեղինակած «Doves and Ravens» (Աղավնիներ եւ Ագռավներ) վեպը, որ պատմական ակնարկ է վաղ շրջանի Իռլանդիայի մասին: |
