Տեղադրվել է` 2013-07-12 23:20:28 (GMT +04:00)

Ընթերցված է` 666, Տպվել է` 20, Ուղարկվել է էլ.փոստով` 14

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՖԻԼՀԱՐՄՈՆԻԿ ՆՎԱԳԱԽՈՒՄԲԸ` ՈՐՊԵՍ ՀԱՅ ԻՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՄՈԴԵԼ

Հարցազրույցըՙ ՄԱՐԻՆԵ ԿԱՐՈՅԱՆԻ

Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը հիմնադրվել է 1926 թվականին, Արշակ Ադամյանի եւ Ալեքսանդր Սպենդիարյանի կողմից եւ տարիներ շարունակ համարվել է նախկին Խորհրդային Միության առաջատար նվագախմբերից մեկը:

Նախկինում նվագախումբը ղեկավարել են Ա. Ադամյանը, Ալ. Սպենդիարյանը, Ս. Չարեքյանը, Գ. Բուդաղյանը, Կ. Սարաջյանը, Մ. Մալունցյանը, Օ. Դուրյանը, Մ. Տերյանը, Ռ. Վարդանյանը, Ա. Քաթանյանը, Դ. Խանջյանը, Վ. Գերգիեւը, Վ. Պապյանը, Մ. Ավետիսյանը եւ Լ. Ճգնավորյանը: 2000թ-ից ՀՊՖՆ-ի գեղարվեստական ղեկավարի եւ գլխավոր դիրիժորի պաշտոնը ստանձնել է Էդուարդ Թոփչյանը:

Նվագախմբի հետզհետե ահագնացող խնդիրներից մի քանիսի մասին զրուցեցինք մաեստրո Է. Թոփչյանի հետ:

- Մաեստրո, փորձենք մակերեսից հեռանալ եւ քննարկել նվագախմբի գործունեությանը վերաբերող խորքային խնդիրներ:

- Սիրով:

- Սկսելու համար մեր զրույցը թվարկեք, խնդրեմ, մի քանի «բաղկացուցիչներ», որոնց գոյությունը անհրաժեշտություն է` նվագախմբի դիրիժոր դառնալու համար: Նկատի ունեմ երաժշտական օժտվածության այն բաղադրատարրերը, որոնց վրա հիմնվելով միայն որեւէ մեկը կարող է դիմել կոնսերվատորիա` փորձելով ընդունվել համապատասխան բաժին` հետագայում դիրիժոր դառնալու ակնկալիքով:

- Լավ դիրիժոր դառնալու համար առաջին հերթին, իհարկե, անհրաժեշտ է ունենալ աստվածատուր տաղանդ: Եթե դա կա, ապա շատ բաներ տրվում են հեշտությամբ, հաճախ նույնիսկ առանց գիտակցելու: Բայց, իհարկե, տաղանդը մի բաղկացուցիչ է, որը ձեռքբերովի չի, մնացածը ձեռքբերովի են: Դիրիժորին անհրաժեշտ են անսահման գիտելիքներ երաժշտության մեջ: Մարդը պետք է մեծ քանակությամբ երաժշտություն իմանա, լսած ու ուսումնասիրած լինի: Տեսական հիմնարար գիտելիքները նույնպես անհրաժեշտություն են: Շատ կարեւոր է շփումը նվագախմբի հետ` ուսման հենց սկզբից, քանի որ դիրիժորության մի մեծ, կարեւոր մասն էլ փորձառությունն է:

- Մեր կոնսերվատորիան այդ գիտելիքները եւ հնարավորությունները տալի՞ս է (նկատի ունեմ նաեւ նվագախմբի հետ կենդանի շփվելու հնարավորությունը):

- Ոչ:

- Իսկ ի՞նչ պետք է արվի այդ ամենը ապահովելու համար:

- Վերջերս կոնսերվատորիայի ռեկտոր Շահեն Շահինյանի հետ ոչ ֆորմալ մի քանի հանդիպումների ընթացքում զրուցում էինք երաժշտական միջավայրի մի շարք խնդիրների մասին: Ինձ համար ուրախալի փաստ էր, որ նա նոր մտահղացումներ ուներ, որոնք կիրառելու դեպքում, ժամանակի ընթացքում իրադրությունը կարող է բավականին շտկվել:

- Դա իսկապես ուրախալի է: Ինձ համար հարցը անհանգստացնող է այն պատճառով, որ հենց կոնսերվատորիայում է կրթվում մեր դիրիժորների հաջորդ սերունդը: Իսկ Դուք կոնսերվատորիայում դասավանդո՞ւմ եք:

- Ոչ, չեմ դասավանդում: Դրա հիմնական պատճառն այն է, որ չափազանց զբաղված եմ նվագախմբի խնդիրներով: Եվ հետո, գիտեք, Հայաստանում որեւէ բան այդ առումով անելը շատ դժվար է: Եթե, օրինակ, խոսենք դիրիժորության լենինգրադյան դպրոցի եւ նրա հիմնադիր Մուսինի մասին, ապա պիտի ասենք, որ դիրիժորների դասերի մեծ մասը անցնում էր նվագախմբի հետ: Իսկ մեր կոնսերվատորիայում երիտասարդ դիրիժորը ստիպված է շարժվել այն սկզբունքով, որ ինքը պիտի լողալ սովորի, հետո` ջուրը լցնեն:

- Բայց կոնսերվատորիան ուսանողական նվագախումբ ունի: Այդպես չէ՞:

- Այդպես է, բայց եթե նվագախումբը ինքը հազիվ է նվագում, ի՞նչ պիտի սովորի նրա հետ սկսնակ դիրիժորը: Նվագախումբը պետք է քիչ թե շատ դիրիժորի ձեռքը կարդալ իմանա, որ այդ համագործակցությունը արդյունք տա:

- Բայց չէ՞ որ Դո՛ւք էլ այդ նույն կոնսերվատորիայի նախկին սան եք:

- Ես այդ կոնսերվատորիան իրականում չեմ ավարտել: Իմ ուսումնառության տարիները համընկան Հայաստանի մութ ու ցուրտ իրավիճակի հետ: Իրական դասեր էլ չէինք ստանում: Ընդամենը մի քանի դաս եմ ունեցել մաեստրո Օհան Դուրյանի հետ: Դրանք իսկապես շատ հետաքրքրական էին, բայց ես զգացի, որ ուրիշ ճանապարհ եմ ուզում գտնել, իմ ճանապարհը: Դրանից հետո ամենատարբեր ճանապարհներով Եվրոպայում եմ սովորել` վարպետության դասերով, շփումներով, փորձեր լսելով...Կարող եմ ասել, որ դիրիժորությունը շատ անտեսանելի առարկա է, ինքը ցանկացած դիրիժորի գլխի մեջ է: Կարելի է տեսանելի բաները սովորեցնել, բայց ամենակարեւորը երբեք չես կարող սովորեցնել: Կարող ես միայն առիթ ստեղծել եւ ուղղություններ ցույց տալ, թե նա ինչպես սովորի բուն էությունը:

- Դե իրականում նույնը կարող ենք ասել երաժշտական որեւէ մասնագիտության մասին:

- Միանշանակ: Բայց եթե դու նվագում ես որեւէ գործիք, ապա ավելի հեշտ է նկատել տեխնիկական բացթողումները, շտկել դրանք: Սովորեցնելու ճանապարհները այստեղ շատ ավելի տեսանելի ու արագ են:

- Երաժշտական յուրաքանչյուր մասնագիտություն իր մեջ պարունակում է նաեւ արհեստի պահը: Ինչպե՞ս կարելի է երաժշտության մեջ ինչ-որ բանի հասնել առանց այդ արհեստը սովորելու (տվյալ դեպքում խոսքը դիրիժորության տեխնիկային տիրապետելու մասին է):

- Այդպես է, բայց դիրիժորության մեջ արհեստի պահը տոկոսային իմաստով շատ ավելի փոքր է:

- Մաեստրո, երբ նոր ստեղծագործության կատարման համար ամբողջ նախապատրաստական աշխատանքը կատարել եք (պարտիտուրայի մանրակրկիտ ուսուցում, ստեղծագործության ձեւի վերհանում, կոնցեպտի գոնե մոտավոր պատկերացում, եւ այլն), եւ սկսում եք աշխատել արդեն նվագախմբի հետ, շա՞տ բան է փոխվում ստեղծագործության Ձեր տեսլականի հետ կապված:

- Շատ բան չէ, բայց երբեմն որոշ բաներ փոխվում են: Օրինակ, կարող են տեմպային հստակեցումներ լինել: Բայց հիմնականում այդ պահին դիրիժորի խնդիրը ստեղծագործության իր կոնցեպտը նվագախմբին հասկանալի դարձնելն է:

- Ձեր պատկերացմամբ, ի՞նչ տեսակի դիրիժոր եք Դուք` ավտորիտա՞ր եք, թե՞ պատրաստ` լսելու տարբեր տեսակետներ: Չէ՞ որ նվագախմբային աշխատանքը երաժշտությամբ զբաղվելու այն բացառիկ ձեւն է, երբ, մեծ հաշվով, ամեն ինչ որոշում է մեկ մարդ` նվագախմբի դիրիժորը: Նվագախումբը մի գործիք է, որի միջոցով դիրիժորը կյանքի է կոչում ստեղծագործության իր սեփական տեսլականը: Բոլորս գիտենք պատանի Վագների երազանքը, որը ոչ թե երազում էր լինել թագավոր կամ կայսր, այլ բեմի վրա կանգնել` որպես դիրիժոր: Ձեր դեպքում, աշխատանքային գործընթացի ժամանակ նվագախմբի երաժիշտները արտոնվա՞ծ են արդյոք մասնակցություն ունենալ սեփական մտքերով ու ցանկություններով:

- Մեզ մոտ շատ դեմոկրատ մթնոլորտ է փորձի ժամանակ: Բայց բանն այն է, որ ես սովորաբար բավական համոզված եմ լինում այն բանում, թե ինչ եմ ուզում անել: Եվ հիմնականում որեւէ մեկը չի կարող դա փոխել:

- Ի՞նչ եք կարծում, որեւէ նվագախմբի եւ մեկ գլխավոր դիրիժորի համագործակցությունը որքա՞ն ժամանակ կարող է ստեղծագործական իմաստով երկուստեք օգտակար լինել:

- Հավերժ: Պարզապես կարեւոր է նվագախմբի համար գտնել այն դիրիժորին, որն անընդհատ օգուտ է բերում ստեղծագործական եւ կազմակերպչական իմաստներով: Հ. Ֆոն Կարայանը Բեռլինի ֆիլհարմոնիկում աշխատեց մոտ 40 տարի: Նվագախումբը մի համակարգ է, որն անընդհատ շփվում է տարբեր դիրիժորների հետ: Դա եւս օգնում է, որ մարդիկ իրարից չհոգնեն:

- Ասացեք, խնդրեմ, մաեստրո, ի՞նչ սկզբունքով են հրավիրվում օտար դիրիժորներ` Հայաստանի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի հետ համերգ տալու համար (դժվարանում եմ ասել «աշխատել», քանի որ նրանց գալն ու գնալը մեկ է լինում: Անցյալ տարի Իտալիայից հրավիրված Ալֆրեդո Սորիչետտիի հետ զրույցը մի բացահայտում էր ինձ համար: Նա տեղյակ չէր նույնիսկ, որ հայերս քրիստոնյա ենք): Կարծո՞ւմ եք արդյոք, որ այսպիսի հպանցիկ շփումը որեւէ դիրիժորի հետ կարող է օգտակար լինել նվագախմբի համար:

- Եթե համերգ են տալիս, ուրեմն աշխատում են: Եվ դա, այո, օգտակար է:

- Ի նկատի ունեմ, նվագախմբի ստեղծագործական աճի իմաստով ավելի նպաստավոր չէ՞ր լինի արդյոք հրավիրել դիրիժորներ, որոնք համեմատաբար ավելի երկար ժամանակ (օրինակ, 15-20 օր) կաշխատեին նվագախմբի հետ, ասենք, մի որոշակի ծրագրի վրա (Մահլեր-ծրագիր, բարոկ-ծրագիր կամ ժամանակակից-ծրագիր): Այս պրակտիկան այժմ բավական ընդունված է աշխարհում: Նույն Ամստերդամի Կոնցերտգեբաուի համար դա շատ նախընտրելի աշխատաոճ է:

- Այդպիսի բան չկա, որ շաբաթներով նվագախումբը աշխատի մի ծրագրի վրա: Եվ բացի այդ, ո՞ր դիրիժորը կհամաձայնվի ավելի երկար ժամանակով այստեղ գալ: Նրանցից յուրաքանչյուրը իր խիտ օրակարգն ունի: Կոնցերտգեբաուն հնարավորություն ունի հրավիրել ցանկացած դիրիժորի, նախ այն պատճառով որ այն առաջնակարգ նվագախումբ է, եւ նաեւ այն կարեւոր պատճառով, որ ունի հսկայական բյուջե: Մենք մեծ խնդիրների առջեւ ենք կանգնում դիրիժորներ հրավիրելիս: Ամենահայտնի եւ հետաքրքրական դիրիժորներին մենք ընդհանրապես չենք էլ կարող մոտենալ: Բավարարվում ենք մեր անձնական ծանոթություններով:

- Կարծում եմ, որ երաժշտական մասնագիտությունների մեջ սիմֆոնիկ նվագախմբի դիրիժորի մասնագիտությունը առանձնահատուկ տեղ է գրավում` լինելով ամենածանրը կամ գոնե դրանցից մեկը: Ստեղծագործական պահից զատ, դիրիժորը նվագախմբի խորհրդանիշն է: Ի պաշտոնե նա պիտի բացառիկ հատկություններով օժտված, խարիզմատիկ կերպար լինի, առաջնորդի յուրօրինակ գրավչություն ունենա, որպեսզի կարողանա համախմբել ու ղեկավարել նվագախումբը: Դուք Ձեզ խարիզմատիկ մարդ համարու՞մ եք:

- Ընդհանրապես դիրիժորի առաջին զենքը հենց այդ մոգական դաշտն է: Ինչ վերաբերում է ինձ, ես դրա մասին չեմ մտածել: Հավանաբար իմ հետեւից տանելու հատկություն ունեմ, հակառակ դեպքում այսքան տարի չէի աշխատի որպես դիրիժոր: Ելնելով այն փաստացի հաջողություններից, որ ես ունեմ այստեղ եւ ուրիշ տեղ, կարծում եմՙ որոշակի տվյալներ ունեմ:

- Որպես ունկնդիր կարող եմ ասել, որ նվագախմբի էներգետիկ ուժը կարող է ոգեշնչման շատ մեծ աղբյուր լինել: Եթե հնարավոր է, մի փոքր նկարագրեք Ձեր զգացումները համերգի ժամանակ: Անձամբ Ձեզ համար համերգի ընթացքում երբեւէ մնո՞ւմ է որեւէ հնարավորություն` սեփական արտիստական փորձառության համար: Թե՞ դա մեծ շռայլություն է որեւէ դիրիժորի համար, ով անձամբ պատասխանատու է վերջնական արդյունքի համար:

- Այո, մնում է: Ես իմ հիմնական «զենքերի» մի մասը հենց համերգի ժամանակ եմ գործածում: Հնարավոր չէ ստիպել 100 հոգու, որ նրանք ամեն անգամ նույն հսկայական էմոցիոնալ ապրումներն ունենան: Ընդհակառակը, այդ ապրումները պետք է թողնել այն պահի համար, երբ դրանք առանձնապես էֆեկտիվ կարող են լինել: Ժամանակի ընթացքում դիրիժորը կարողանում է նվագախմբի փորձերի ժամանակ ստանալ մի որակ, որի վրա հիմնվելովՙ համերգի ընթացքում կարող է իր «թաքուն զենքերն» օգտագործելով հասնել ստեղծագործության ավելի հետաքրքրական մեկնաբանման:

- Բայց Դուք վստահաբար օգտագործում եք ready-made, նախօրոք պատրաստված եւ ծայրահեղորեն վստահելի «զենքեր»: Այդպես չէ՞: Թե՞ պատրաստ եք նաեւ ռիսկի դիմել:

- Ոչ, ռիսկի չեմ դիմում: Ամեն ինչ փորձերի ընթացում ստուգվում է:

- 20-րդ դարի գերմանացի հայտնի փիլիսոփա եւ երաժշտության սոցիոլոգ Թեոդոր Ադորնոն ասում էր, որ նվագախումբը ժամանակակից հասարակության փոքրիկ մոդելն է` տարածություն տարածության մեջ: Նա պնդում էր, որ դիրիժորի եւ նվագախմբի հարաբերություններում արտացոլվում են հասարակության մեջ եղած բոլոր ներքին խնդիրները: Դուք ինչպիսի՞ հարաբերություններ ունեք նվագախմբի երաժիշտների հետ:

- Ամբողջապես կիսում եմ այդ կարծիքը: Իսկապես որեւէ երկրի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ երկրի ճշգրիտ արտացոլումն է: Սակայն պիտի նշեմ նաեւ, որ, չնայած բազմաթիվ խնդիրներին, մեր նվագախումբը բավական լավ մակարդակ ունի: Ինչ վերաբերում է ներքին հարաբերություններին, յուրաքանչյուր մեծ կոլեկտիվի նման, մենք էլ մեր խնդիրներն ենք ունենում, սակայն օպտիմալ ստեղծագործական արդյունքների հնարավոր է հասնել միայն քիչ թե շատ կարգավորված հարաբերությունների առկայությամբ: Իմ պատկերացմամբ դիրիժորը պետք է ոչ միայն հետաքրքրական երաժիշտ լինի, այլեւ լավ ընկեր` նվագախմբի յուրաքանչյուր անդամի համար:

- Ինչպես մեր երկրի, այնպես էլ նրա ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի կազմը գրեթե միատարր է, բաղկացած հայազգի երաժիշտներից: Ֆիլհարմոնիկ նվագախմբում միայն երկու օտարազգի երաժիշտներ կան: Արդյո՞ք նրանք ավելի բարձր են վարձատրվում մյուս երաժիշտներից, մաեստրո:

- Ես տեղյակ չեմ: Հնարավոր է: Նրանց ծախսերը նվագախումբը չի հոգում: Բայց եթե նույնիսկ այդպես է, զարմանալի ոչինչ չկա: Դա ֆուտբոլային թիմի պես է: Ասենք, օրինակ, Մադրիդի «Ռեալի» ա՛յս ֆուտբոլիստը ստանում է այսքան դրամ, մյուսը` տասն անգամ քիչ: Չեմ կարծում օրինակ, որ Է. Պայույի (E. Pahud- Բեռլինի ֆիլհարմոնիկի առաջին ֆլեյտա, -Մ.Կ) կամ Ա. Մայերի (A. Mayer - նույն նվագախմբի առաջին հոբոյ, -Մ. Կ) հետ նույն պայմաններով են պայմանագրեր կնքվել:

- Ձեր կողմից հիշատակված Բեռլինի ֆիլհարմոնիկում, ի դեպ, ամեն ինչ արված է, որ երաժիշտներն իրենց իրավահավասար զգան: Խմբում նրանց տեղերն իսկ հաստատագրված չեն: Ամեն մի նոր ծրագիր նվագելիս նրանցից յուրաքանչյուրը կարող է այդ պահին իր գերադասած վահանակի մոտ նստել` մինչեւ իսկ կոնցերտմայստերի կողքին:

- Դա այդպես չէ: Բեռլինի ֆիլհարմոնիկում երաժիշտները ազատ կարող են նստել թերեւս երրորդ վահանակից սկսած միայն: Առաջին երկու վահանակները զբաղեցնում են նվագախմբի առաջին կոնցերտմայստերները եւ կոնցերտմայստերները: Բացի այդ, մեզ մոտ այդ սկզբունքը կիրառելն անհնար է. մեր նվագախմբի երաժիշտների մի մասը տարիների փորձ ունի, մյուսները` շատ բան ունեն դեռ սովորելու, իսկ երրորդները` ուղղակի կոմպրոմիսի արդյունք են. նրանց վերցրել ենք, որովհետեւ ուրիշ, ավելի լավ տարբերակ չի եղել: Ինքներդ եք հասկանում, որ նման համակարգի կիրառումը մեզանում անհնար է:

- Ի՞նչ եք կարծում, ի՞նչ պատահեց մեզ, մաեստրո: Ունեինք որակյալ բարձրագույն երաժշտական կրթություն: Հայաստանի ֆիլհարմոնիկում նվագելու համար մարդիկ շատ լուրջ մրցույթ պիտի հաղթահարեին: Նույն կրթական համակարգի սաները չէի՞ն սրանք:

- Այժմյան կրթական համակարգը միանշանակ ավելի թույլ է: Բարձրորակ մասնագետներ այլեւս չեն «արտադրվում»: Նվագախմբի կազմի համալրման անհրաժեշտության դեպքում դժվարություններ ենք ունենում: Բոլորս քայլեր պիտի ձեռնարկենք, որպեսզի վիճակը բարելավվի:

- Չե՞ք կարծում, մաեստրո, որ սրա արմատները պետք է ավելի խորը փնտրել: Իմ մանկության տարիներին, օրինակ, շատ բնականոն էր համարվում միջնակարգ դպրոցին զուգահեռ երաժշտական կրթություն ստանալը: Սակայն հիմա այլ, ավելի պրագմատիկ ժամանակներ են, եւ ավելի ու ավելի սակավաթիվ ծնողներ են երաժշտական կրթության վրա «ժամանակ վատնում»: Փոխարենը գերադասվում է լեզուների, համակարգչի իմացությունը, սպորտը...

- Դա, իհարկե, այդպես է, բայց երաժշտական դպրոցներն էլ այժմ կորցրել են իրենց նախկին որակը: Անցյալում դրանք երաժշտական կրթության այն կարեւոր օղակներն էին, որոնց վրա էր հենվում երաժշտական ամբողջ հետագա ուսուցումը: Այժմ մեծ մասամբ դրանք չեն համապատասխանում ժամանակի պահանջներին: Այս դպրոցներից է «սնվում» կոնսերվատորիան: Որքան երաժշտական դպրոցները ուժեղ լինեն, այնքան կբարձրանա կոնսերվատորիայի մակարդակը:

- Հետաքրքրական է իմանալ, թե արդյոք Հայաստանի ֆիլհարմոնիկը համագործակցության պայմանագրեր ունի՞ կոնսերվատորիայի, երաժշտական ուսումնարանների, երաժշտական դպրոցների հետ` կապված, օրինակ, ուսանողներին ժամանակ առ ժամանակ անվճար տոմսեր տրամադրելու կամ նրանց ինչ-ինչ ծրագրերի մեջ ներգրավելու հետ:

- Ոչ, նման պայմանագրեր չունենք, սակայն մեր համերգներին ներկա լինել ցանկացող երիտասարդներին միշտ ընդառաջում ենք:

- Բոլոր հայտնի նվագախմբերը ունեն կրթական ծրագրեր, որտեղ ներգրավված են թե՛ նվագախումբը ամբողջությամբ, եւ թե՛ նրա անդամները առանձին-առանձին: Այս նախագծերի նպատակը հասարակության բոլոր խավերի եւ տարիքային խմբերի մեջ դասական երաժշտության նկատմամբ հետաքրքրություն սերմանելն է: Այս ծրագրերից շատերը, որպես կանոն, միտված են դեպի ոչ-երաժիշտ անհատի սեփական ստեղծագործական ներքինի ակտիվացում: Ուշադրության կենտրոնում են հատկապես ֆիզիկական եւ մտավոր խնդիրներ ունեցող խմբերը: Հայաստանի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը ունի՞ արդյոք նման կրթական ծրագրեր:

- Երբեմն համերգներ լինում են, երբ համագործակցում ենք հաշմանդամների «Փարոս» երգչախմբի հետ, օրինակ: Բայց ընդհանուր առմամբ ֆիլհարմոնիկը նման ծրագրեր չի իրականացնում:

- Հետաքրքրական է նաեւ իմանալ, մաեստրո, թե ի՞նչ մշակված մեխանիզմներ կան Հայաստանի ֆիլհարմոնիկում, որոնք միտված են նվագախմբի նախկին անդամներին աչքաթող չանելուն, երաժիշտների սերնդափոխությունը պատշաճ կազմակերպելուն եւ, ինչու չէ, նաեւ նրանց մեծարելուն: Նվագախմբի նախկին անդամներից բաղկացած որեւէ խորհուրդ կամ նման մի օղակ գոյություն ունի՞ այսօր նվագախմբին կից:

- Ոչ, այդպիսի օղակ գոյություն չունի, սակայն մենք ուշադիր ենք մեր նվագախմբի նախկին անդամների հանդեպ, եւ հնարավորինս աջակցում ենք նրանց:

- Մաեստրո, յուրաքանչյուր մասնագիտության մեջ կա գոնե մեկ բան, ինչն այդ մասնագետը չի հավանում, կամ դժգոհ է դրանից: Դուք ի՞նչը չեք սիրում դիրիժորության մեջ:

- Այն, որ զուտ դիրիժորությունից բացի ստիպված եմ զբաղվել նվագախմբի հազար ու մի ուրիշ խնդիրներով:

- Այդ դեպքում, ի՞նչն եք ամենաշատը սիրում Ձեր մասնագիտության մեջ:

- Դիրիժորությունն` ինքնին:

***

Մաեստրո Թոփչյանի հետ մենք չխոսեցինք Հայաստանի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի կառավարման, կազմակերպչական, ինչպես նաեւ շատ այլ խնդիրների շուրջ: Չխոսեցինք նրա մասին, թե ինչ մեծ հարված է հասցնում նվագախմբին հիմնական անդամներից որեւէ մեկի արտագաղթը, թե ինչ երաժշտական գործիքների կարիք ունի նվագախումբը, թե ինչ խնդիրներ ունեն` հյուրախաղերի, մենակատարներին վճարելու հետ կապված եւ այլն, եւ այլն:

Սակայն այսքանն էլ բավարար էր, որ լիովին հասկանալի լինի ամենակարեւորը. որեւէ երկրի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ կարեւորագույն օղակ է այդ երկրի մշակութային կյանքում, որը, ինչպես կենդանի յուրաքանչյուր օրգանիզմ, կարիքներ ունի: Նվագախմբի դեպքում դրանք մեգակարիքներ են, որ սովորաբար իր վրա է վերցնում պետությունը: Այլ կերպ հնարավոր չէ:

Է. Թոփչյանի հետ զրույցի ընթացքում նա անվերջ երախտիքի խոսքեր էր հղում ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի հասցեին` նշելով, որ նախագահը միշտ ուշադիր է նվագախմբի կարիքներին: Ֆինանսական կարիքների բեռը տարիներ շարունակ թեթեւացրել է Հայկական բարեգործական ընդհանուր միությունը, վերջերս նաեւ Վիվասել-ՄՏՍ-ը, ինչպես նաեւ մի շարք աջակիցներ, որոնց հասցեին նույնպես երախտիքի խոսքեր հնչեցին:

Ինչ վերաբերում է ստեղծագործական խնդիրներին, ապա ակնհայտ է, որ սրանց առյուծի բաժինը արդեն ծնվում է երաժշտական ուսուցման առաջնային օղակներում, շարունակվում երաժշտական ուսումնարաններում ու ավելի մեծանում կոնսերվատորիայում: Փակագծերում նշենք, սակայն, որ այս հաստատություններում նույնիսկ բազմավաստակ պրոֆեսորները այնքան ողորմելի աշխատավարձ են ստանում, որ համապատասխան ոլորտների մեր նախարարները կծուլանային անգամ նստած տեղից բարձրանալ: Դա չէ՞ արդյոք ամենագլխավոր պատճառներից մեկը, որ Ազգային Օպերայի ներկայացումները այսօրվա որակի են, բալետային արտիստները ամբողջ երեկոներով զբաղված են գիշերային ակումբներում պարելով, եւ այլն, եւ այլն: Ինչպես հայտնի է, բնության մեջ ամեն ինչ փոխկապակցված է: Ջայլամի քաղաքականությունը այստեղ դժվար թե արդյունք տա:

Իր ինստալյացիաներից մեկում ռուս կոնցեպտուալիստ նկարիչ Իլյա Կաբակովը պնդում է, որ «ապագա կվերցնեն ոչ բոլորին»:

Ի՞նչ եք կարծում, ո՞ւմ կվերցնեն ապագա, եւ ի՞նչ պետք է անել` ապագայում տեղ ապահովելու համար: Հետզհետե ավելի ու ավելի ակնհայտ է դառնում, որ մեզ համար դեռ շատ վաղ է մտածել ապագայի մասին: Առայժմ կենսականը ներկան է, քանզի կարծես բոլորին չի, որ վերցնում են նույնիսկ ներկա: Այդ ներկան ներկայանում է որպես մի չափում, ուր պետք է դեռ մուտք գործել...