«ՎԵՐՔ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ», ՈՂԲ ՆՐԱ ԿԱԶՄՈՂՆԵՐԻՆ ԿԱՌԼԵՆ ՔԱԼԱՇՅԱՆ Շնորհակալություն «Հայաստանի Հանրապետություն», «ԱԶԳ», «Հայոց Աշխարհ», «Գրական թերթ»-ի խմբագիրներին, ինչու չէ նաեւ հեռուստատեսությանը եւ ռադիոյին: Ձեր հաղորդումների շնորհիվ հայությունը իմացավ, որ Խ.Աբովյանի տուն-թանգարանի երկարամյա տնօրեն, Գրողների եւ Ժուռնալիստների միության անդամ, պատմական գիտությունների թեկնածու Հովհաննես Զատիկյանի եւ նրա տեղակալ Նունե Սամվելյանի հայրենանվեր ջանքերով լույս տեսավ Խ.Աբովյանի «Վերք Հայաստանի, Ողբ Հայրենասիրի» անմահ վեպը, որը առաջին անգամ կազմվել է անմիջապես Խ.Աբովյանի ձեռագրերից: Սա նշանակում է, որ չնայած վեպի բազմաթիվ հրատարակությունների, սա չի ենթարկվել ոչ մի գրաքննության եւ կրճատումների: Ահա թե ինչու «Հայաստանի Հանրապետությունը» իր հոդվածը վերնագրել է «Խաչատուր Աբովյանի նոր վերադարձը», «Հայոց Աշխարհը»` «Մեծագույն նվեր հայ ժողովրդին», «ԱԶԳ»-ը` «Պատմական հրատարակություն» եւ այլն: Իսկ «Հայաստանի Հանրապետությունը» իր հոդվածում ավելի հեռու է գնացել` համարձակորեն նշել է, որ նախկին հրատարակումների` ցարական, ինչու չէ նաեւ խորհրդային գրաքննիչները կրճատումներ են արել, դուրս թողնելով այն հատվածները, որոնցում հեղինակը անխնա քննադատում է ցարական կառավարության ոչ հայանպաստ քաղաքականությունը, փոխարենը այն հատվածները, որոնցում ակնհայտ են Աբովյանի ռուսական կողմնորոշման որոշ դրսեւորումները, միակողմանի մղվել են առաջին պլան: Իսկ թե ինչ տանջանքներով է ստեղծվել այդ «Վերքը», այս անգամ էլ բերեմ մի օրինակ «Գրական թերթ»-ից. «Իր տեսակի մեջ առաջինը լինելով, լույս է ընծայվել բազմաթիվ դժվարությունների հաղթահարման գնով: Ժամանակի ընթացքում ձեռագիրը քայքայվել էր, անհրաժեշտություն կար վերականգնել, էջերի մեծագույն մասը հրատարակչական տեսքի բերել, վերականգնել նախաստեղծ վիճակը, ինչը խմբագրակազմից շուրջ վեց ամիս խլեց: Արդյունքում համակարգչային աշխատանքը գրեթե անթերի կատարվեց ձեւավորող եւ համակարգչային մասնագետ Նունե Սամվելյանի կողմից: Առանձնակի դժվարություններ է ներկայացնում ձեռագրի եւ հարակից տեղադրելիք առաջին հրատարակության /1858թ./ տեքստը: Այս համամասնությունը եւս հաղթահարվեց, էջադրումը կատարվեց բոլոր չափանիշներով: «Խաչատուր Աբովյան» հրատարակչությունը այս ձեռնարկով ոչ միայն իր հարգանքի տուրքն է մատուցել Մեծ հայի ծննդյան 210-ամյակին, այլեւ հարազատ ժողովրդին է ներկայացրել հայ ազգային մտածողության խոշորագույն կոթողը, հնարավորություն ընձեռելով համայն հայությանը նորովի տեսնել ու գնահատել իր մեծ զավակի տառապանքով յուրաքանչյուր բառի նրբանկատ ընտրությամբ ստեղծագործությունը»: Կարծես ամեն ինչ հարթ անցավ, մամուլը մեծարեց գրքի կազմողներին: Ժողովուրդն էլ մի անգամ եւս տեսավ եւ գնահատեց ազգային մտածողության ներկայացուցչին` Մեծ հայրենասերին, զգաց նրա տանջանքը եւ նրա մեծությունը ազգին հայրենասիրության եւ պայքարի ոգով դաստիարակելու: Կարծես ամեն ինչ լավ է, լավ սկսեցինք` լավ էլ վերջացնում ենք, եթե… Եթե Կրթության եւ գիտության նախարար Ա. Աշոտյանը տնօրենի պաշտոնից չազատեր Խ. Աբովյանի տուն-թանգարանի տնօրեն Հովհաննես Զատիկյանին, իսկ նոր տնօրենը` երիտասարդ, բայց գրականությունից եւ Աբովյանից շատ հեռու մի անձնավորություն պատերազմ չսկսեր Զատիկյանի եւ Սամվելյանի դեմ` առաջարկելով ազատվել աշխատանքից: Իսկ նախարարը ժամանակ չի գտնում նրանց ընդունելու եւ իր «շնորհակալությունը» հայտնելու ոչ միայն գրքի հրատարակման, այլ նաեւ իրեն մեծարելու համար: (Բոլոր հրապարակումներում ընդգծվում է, որ Ա.Աշոտյանն է հանձնարարել այդ գրքի հրատարակումը:) Այո, թվում էր, թե գրքի հրատարակիչներին նա կկանչեր, կխրախուսեր, շնորհակալություն կհայտներ, բայց գրքի խմբագրին պաշտոնազրկեցին, իսկ հրատարակչության ղեկավարին` աշխատավարձի կեսը կտրեցին եւ զրկեցին հրատարակչական գործունեությունից: Դիմում եմ ոչ միայն հայ ժողովրդին, այս մեծագույն նվերը ստանալու առթիվ, այլեւ լրատվամիջոցներին, որպեսզի պաշտպան կանգնեն թանգարանի ձեռք բերած հեղինակությանը, վերադարձնեն նրա կենսունակությունը: Խոստանում եմ «Վերք»-ին նորից անդրադառնալ, երբ Խ. Աբովյանի տուն-թանգարանը «բարեհաջողությամբ» կվերածվի մի նոր խաշանոցի եւ խորովածանոցի: Երկար չենք սպասի… |
