ՆԻԿՈԼԱՅ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ ԳԻՏՆԱԿԱՆԸ ԿԱՀԻՐԵՈՒՄ ԿԱՅԱՑԱԾ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԳԻՏԱԺՈՂՈՎԻ ՕՐԱԿԱՐԳՈՒՄ ԱՐԱՔՍ ՓԱՇԱՅԱՆ, պատմական գիտությունների թեկնածու, արաբագետ, միջազգային գիտաժողովի մասնակից Պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ, գիտության վաստակավոր գործիչ Նիկոլայ Հովհաննիսյանը միջազգային գիտական մեծ հռչակ ունեցող արեւելագետ-արաբագետ է : Նա հայկական արաբագիտական դպրոցի հիմնադիրն է, որի ուսումնասիրությունները, ինչպես նշում են տարբեր երկրների արեւելագետները, արդի արաբագիտությունը բարձրացրել են նոր մակարդակի: Նա գիտական աշխարհում ճանաչված է որպես նորարար գիտնական եւ նոր գաղափարների գեներատոր: Պրոֆ. Ն.Հովհաննիսյանիՙ տաղանդավոր գիտնականի, բարձր կարգավիճակը կրկին հաստավեց ս.թ. հոկտեմբերի 18-19-ը Կահիրեի համալսարանում գումարված միջազգային գիտաժողովում, որին նա թեեւ անձամբ ներկա չէր, սակայն, ինչպես ցույց տվեց գիտաժողովի ընթացքը, մասնակցում էր հեռակա կարգով: Գիտաժողովին մասնակցում էին գիտնականներ Եգիպտոսից, Սիրիայից, Լիբանանից, Իրաքից, Իրանից, Մեծ Բրիտանիայից, Հայաստանից եւ այլն: Նրա կազմակերպիչներն էին Կահիրեի համալսարանի Հումանիտար գիտությունների ֆակուլտետը եւ նրա կազմում գործող Հայագիտական հետազոտությանների կենտրոնը (ՀՀԿ ): Բացման նիստում ելույթ ունեցան Եգիպտոսում ՀՀ դեսպան, Ն. Հովհաննիսյանի հիմնած հայկական արաբագիտական դպրոցի արժանավոր սան, պատմական գիտությունների թեկնածու Արմեն Մելքոնյանը , որոնք կարեւորեցին հայ-եգիպտական համագործակցությունը եւ այդ հարցում Հայագիտական հետազոտությունների կենտրոնի նշանակությունը: Կահիրեի համալսարանի Հայագիտական հետազոտությունների կենտրոնը, որի ներկայիս տնօրենը դոկտոր Սալահ Մահգուբն է, հիմնվել է 2007թ., որի ակունքների մոտ կանգնած են եղել Եգիպտոսում ՀՀ դեսպան, նույնպես հայկական արաբագիտական դպրոցի սան, դոկտոր Ռուբեն Կարապետյանը, եգիպտահայ համայնքը եւ դոկտոր Նիկոլայ Հովհաննիսյանը: 2007թ. դեկտեմբերին Կենտրոնի Առաջին գիտաժողովին մասնակցած պրոֆ. Նիկոլայ Հովհաննիսյանը, ով ելույթ է ունեցել «Հայ-արաբական պատմամշակութային հարաբերությունները» թեմայով, Հայագիտական հետազոտական կենտրոնի հետ կապվածՙ նշում է. «Հայաստանի Հանրապետության արեւելյան քաղաքականության մեջ վերջին շրջանում նկատվող ակտիվացումների մեջ կարեւորվում են հարաբերություններն արաբական երկրների եւ առաջին հերթինՙ դրա ամենաազդեցիկ երկրիՙ Եգիպտոսի հետ: Այդ առումով 2007թ. կմտնի հայ-եգիպտական միջպետական հարաբերությունների մեջ որպես փուլային մի շրջան, երբ նոր էջ բացվեց երկու երկրների համագործակցության համար»: Կահիրեի համալսարանի Հայագիտական հետազոտությունների կենտրոնը այն բացառիկ օջախներից է, որ, ի դեպ, ստեղծվել է Եգիպտոսի վարչապետի հրամանով: Իսկ Կահիրեի համալսարանը Մերձավոր Արեւելքի եւ Աֆրիկայի ամենախոշոր եւ լայն հեղինակություն վայելով գիտակրթական հաստատություններից մեկն է , որտեղ սովորում է մոտ 250 000 ուսանող: Մինչեւ օրս ՀՀԹ-ն կազմակերպել է վեց միջազգային գիտաժողով: Կենտրոնն ունի հայերեն լեզվի ուսուցման ծրագիր, իրականացնում է հայագիտական ուսումնասիրությունների հրատարակումներ, կազմակերպում գիտական քննարկումներ եւ այլն: Կենտրոնի գործունեությունը հովանավորում է ՀԲԸՄ եգիպտական մասնաճյուղը եւ գտնվում է ՀՀ դեսպան Ա. Մելքոնյանի ուշադրության կենտրոնում: Հայագիտական հետազոտությունների կենտրոնի Վեցերորդ գիտաժողովի մասնակիցներն անդրադարձան հայ-արաբական պատմական եւ պատմամշակութային փոխառնչություններին լայն ասպեկտովՙ սկսած վաղ միջնադարից ընդհուպ նորագույն շրջանը: Շեշտավորվեց հայերի մասնակցությունը Եգիպտոսի քաղաքական, ռազմական, հասարակական, տնտեսական, մշակութային ոլորտներում ՙ սկսած ֆաթիմյան շրջանից մինչեւ նոր եւ նորագույն շրջանները: Վերստին հիշատակվեց Մուհամմադ Ալիի կառավարման շրջանում հայերի մեծ դերակատարումը Եգիպտոսի պետական կառավարման համակարգում, Եգիպտոսի առաջին վարչապետ Նուբար Նուբարյանի գործունեությունը եւ այլն, հարցեր, որոնք բոլորն էլ իրենց արտացոլումն են գտել պրոֆ. Նիկոլայ Հովհաննիսյանի տարբեր աշխատություններում: Հայագիտական հետազոտությունների կենտրոնի Վեցերորդ միջազգային գիտաժողովում առանձին, հատուկ զեկուցում էր հատկացված պրոֆեսոր Նիկոլայ Հովհաննիսյանի գիտական գործունեության եւ գիտական վաստակի լուսաբանությանն ու գնահատմանը, նրա բացառիկ ներդրմանը արաբագիտության եւ լայն առումով արեւելագիտության զարգացման մեջՙ «Նիկոլայ Հովհաննիսյան գիտնականը» խորագրի ներքո, որը ներկայացրեց Հայագիտական հետազոտությունների կենտրոնի ղեկավարներից մեկըՙ դոկտոր, պրոֆեսոր Մահմուդ Ալավին : Նա, ի դեպ, եղել է ՀՀ ԳԱԱ Արեւելագիտության ինստիտուտում, հանդիպել եւ երկարատեւ զրույցներ է ունեցել պրոֆեսոսր Ն.Հովհաննիսյանի հետ գիտական զանազան հարցերի շուրջը, այդ թվում եւ Արեւելագիտության ինստիտուտի եւ Կահիրեի համալսարանի Հայագիտական հետազոտական կենտրոնի համագործակցության շրջանակներում: Ստորեւ ներկայացնում ենք պրոֆեսոր Մահմուդ Ալավիի զեկուցման հիմնադրույթները. «Նիկոլայ Հովհաննիսյանը պատմաբան-գիտնական է, ով գրել է հանրագիտարանային նշանակություն ունեցողՙ արաբական երկրների պատմության քառահատորյակը (խոսքը «Արաբական երկրների պատմություն. VIIդ-2005թ.» չորս հատորների մասին է, որը հրատարակվել է հայերեն, Երեւան, 2007, ապա եւ արաբերեն, Հալեբում , 2011թ.-Ա.Փ.): Այս ուսումնասիրությունը խորքային վերլուծություն է, որն ընթերցողին բազմատեսակ եւ լայն գիտելիքներ ու տեղեկություններ է հաղորդում արաբական երկրների պատմության մասին ՙ սկսած ամենավաղ շրջանից մինչեւ քսաներորդ դարը ընկած ժամանակահատվածը: Այդ մեծանուն գիտնականը արաբագիտության ոլորտում հեղինակել է մոտավորապես հինգ հարյուր գիրք եւ աշխատասիրություն, որոնք տպագրվել են նաեւ արաբական եւ եվրոպական երկրներում: Նիկոլայ Հովհաննիսյանտ մեծ մասնագետ է եւ լայն համբավ ունի արեւելագիտության մեջ: Նա Հայաստանում արաբագիտության հիմնադիրն է եւ քառասուն տարուց ավել ղեկավարել է այդ ոլորտը մեծ նվիրումով: Նրա աշխատանքները վերաբերում են արաբական երկրների պատմության տարբեր ոլորտներին, նաեւ հայ-թուրքական հարաբերություններին եւ այլն: Նա բազմաթիվ գիտական մրցանակների է արժանացել, այդ թվում եւ Ֆուլբրայթի, ԱՄՆ (1993-1994): Նիկոլայ Հովհաննիսյանը նաեւ 2007թ. Կահիրեի համալսարանի հումանիտար գիտությունների ֆակուլտետում ստեղծված հայագիտական հետազոտությունների կենտրոնի հիմնադիրներից է»: Հայ գիտնականի մասին Մուհամմադ Ալավիի զեկուցումը լսվեց մեծ հետարքրությամբ: Կահիրե-Երեւան |
