«ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐ ԱՐԱԲԱԿԱՆ ԱՇԽԱՐՀԻՆ ՄԷՋ» ՄԱՐՈՒՇ ԵՐԱՄԵԱՆ, Կահիրե Ասիկա է խորագիրը այն համագումարին, որ տեղի ունեցաւ Գահիրէի համալսարանին մէջ, հոկտեմբեր 18-19ին, կազմակերպութեամբ «Հայկական ուսումնասիրութիւններու կեդրոն»ին: Այս կեդրոնը մաս կը կազմէ Գահիրէի համալսարանի Գրականութեան բաժանմունքի (faculty) արեւելեան լեզուներու բաժնին: Համագումարը Հայկական ուսումնասիրութիւններու կեդրոնին (ասկէ ետքՙ ՀՈԿ) կարեւոր ծրագիրներէն է, որոնցմէ մէկն ալ հայերէն լեզուի ուսուցումն է համալսարանի ուսանողներուն եւ ոչ-համալսարանական այլ փափաքողներու: Կեդրոնին ներկայի տնօրէնն է ասորագէտ դոկտ. Սալահ Ապտէլ Ազիզ Մահկուպը: Հակառակ անոր, որ Սփիւռքը իր սկզբնական շրջանին գլխաւորաբար Միջին Արեւելքի արաբական երկիրներուն մէջ կազմաւորուած է, սակայն հայ-արաբական յարաբերութիւնները, բացի կարգ մը անհատական ճիգերէ, բաւական ուշ սկսած են զարգանալ: Այսօր նման լուրջ ձեռնարկներ կը բանան արաբական պատմական արխիւներու հսկայ շտեմարան մը, ուր կարելի է մեր հին եւ նոր պատմութեան մասին մանրամասնութիւններ գտնել, եւ մութ մնացած կէտեր լուսաբանել: Բնականաբար տեղացի արաբ դասախօսներու թիւը այս համագումարին գերակշիռ էրՙ 15 դասախօսներ, եկած Եգիպտոսի զանազան համալսարաններէնՙ Գահիրէի, Էյն Շամսի, Հելուանի եւ Կանուպ Էլ Ուատիի: Կային նաեւ Գահիրէի Ազգային վաւերագրերու կեդրոնէն եւ Եգիպտոսի Ազգային մատենադարանէն երկու գիտաշխատողներ եւ վիպագիր մը, որ նաեւ քաղաքական ընկերաբանութեան ուսումնասիրող է: Ինը հայեր մասնակցած էին, որոնցմէ վեցը Երեւանէն, մէկը Պէյրութէն, մէկը Պուլկարիայէն, իսկ վերջինըՙ Անգլիայէն: Բաւական լայն էր բացուած ներկայացուած նիւթերուն կարկինը, թէեւ անոնցմէ մէկ-երկուքը ոչ մէկ անմիջական կապ ունէին հայերուն թէ արաբներուն հետ, ինչպէս օրինակ «Մեծն Աղեքսանդրի եբրայերէն կենսագրութիւնը», «Աղեքսանդր Մակեդոնացիի պատմութիւնը պարսկական գրականութեան մէջ», կամ «Իրանական մոտերնիզմ շարժումը»: Պէտք է ընդունիլ սակայն, որ կային իսկապէ՛ս հետաքրքրական ուսումնասիրութիւններ, ինչպէս օրինակ Ղուր՛անի հայերէն թարգմանութիւնը, արաբ-իսլամական արխիւներուն կարեւորութիւնը հայ-արաբական յարաբերութիւններուն համար, հայկական հարցը եգիպտական ակադեմական աղբիւրներուն մէջ, հայ վարպետներ Եգիպտոսի նորօրեայ պատմութեան մէջ եւ այլն: Հակառակ նիւթերու հետաքրքրական ըլլալուն, լսարանը կիսով պարապ էր գրեթէ բոլոր նիստերուն, հաւանաբար նաեւ անոր համար, որ այսօր «հայ» անունը Եգիպտոսին այնքան «ընտանի» չէ, որքան ըսենք Սուրիոյ կամ Լիբանանի ժողովուրդին համար: Նման համագումարներ առիթ կը հանդիսանան, որ ոչ միայն գիտական ուսումնասիրութիւններ, այլեւ ընդհանրապէս հայ-եգիպտական յարաբերութիւններու մասին լոյսին գան, այլ նաեւ բարեկամութիւններ ստեղծուին, եւ ջուրը ինկած քարին յառաջացուցած լայնցող օղակներուն պէսՙ լայննայ հետաքրքրութիւնը հայերուն եւ Եգիպտոսի մէջ անոնց ունեցած դերին հանդէպ: Երկու օրերու վրայ երկարող այս համագումարին արձագանգները կարելի չեղաւ գտնել տեղական մամուլի էջերուն: | 
