ԹՈՒՐՔԻԱՆ ԸՆԴԼԱՅՆՈՒՄ Է ԻՐ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎՐՈՊԱՅՈՒՄ Հ. Ծ. Թուրքիան Բալկանները նվաճեց հինգ դար առաջ: Այժմ նա փորձում է իր ազդեցությունը Եվրոպայում ընդլայնել ավելի խաղաղ միջոցներով: Բոսնիայի մայրաքաղաք Սարաեւոյում Թուրքիան վերջին տարիներին բացել է երկու համալսարան, թուրք ուսանողների մեծ հոսք է այդ երկիրը թափանցել, գրում է Մայլք Բըռնբաումը «Վաշինգտոն փոստ» եւ «Ինդիփենդենտ» թերթերում: Ստորեւՙ այդ հոդվածի ամփոփ թարգմանությունը ապրիլի 13-ի համարից: Թուրքական ներդրումները ավելացրել են նույնիսկ Խորվաթիայում եւ Սերբիայում: Թուրքական ներկայությունը Բալկաններում ավելի քան 40 տարի «քնած է եղել», որովհետեւ կոմունիստական Հարավսլավիայում թուրքերն այդքան էլ «սպասված հյուր չէին»: Բայց 1990-ականների կեսերից, երբ երկիրը տարանջատվեց, ամեն ինչ փոխվեց: Թուրքերն սկսեցին իրենց միջոցներով վերականգնել օսմանյան շրջանից մնացած հուշարձանները: Այժմ թուրքական ներկայությունը մեծապես զգալի է: Թուրք բարձրաստիճան պաշտոնյաներ հաճախ են այցելում Սարաեւո: Կառուցվում է մի նոր, մեծ դեսպանատուն: Ցուցատախտակներում գովազդվում են դեպի Ստամբուլ եւ հետ թռիչքներՙ ընդամենը 75 դոլարով: Նույնիսկ մի սերիալ է ցուցադրվում 16-րդ դարի Օսմանյան կայսրության մի կառավարչի մասին: Սակայն ամենաազդեցիկ շինությունները համալսարաններն են, որոնցից Սարաեւոյի միջազգային համալսարան մուտք գործելիս ուսանողները պետք է անցնեն սուլթան Մեհմեդ նվաճողի «աչալուրջ աչքերի» տակով: Մասնավոր համալսարանը հովանավորում են թուրք գործարարներ, որոնք վարչապետ Էրդողանի կուսակցության համակիրներն են: Համալսարանը սկսել է գործել 2004 թվից եւ այժմ 1500 ուսանող ունի: Նոր շենքի կառուցումից հետո այդ թիվը նախատեսվում է հասցնել 5000-ի: Դասավանդումը անգլերեն լեզվով է: «Թուրքերն այստեղ գալիս են, որովհետեւ հավատացած են, որ Բոսնիան Թուրքիայից առաջ կդառնա Եվրոմիության անդամ», նշել է ռեկտորի տեղակալ Մուհամեդ Հադջիաբդիչը: Սարաեւոյում մյուս թուրքական կրթօջախը «Բըրչ միջազգային համալսարանն» է, բացված 2008-ին, որը կապ ունի թուրք ազդեցիկ քարոզիչ Ֆեթհուլլահ Գյուլենի հետ, ով Փենսիլվանիայից կրոնական եւ կրթական ծրագրեր է ղեկավարում: Այդ տարածաշրջան Թուրքիայի ներխուժումը անհանգստացնում է որոշ արեւմտյան երկրների (հատկապես Գերմանիային), որոնք զգուշանում են աշխատանքի տեղավորվելու մտադրությամբ թուրքերի մեծ հոսքից դեպի Եվրոպա: Թուրքիայի հետզհետե աճող ներկայությունը անհանգստացնում է Բոսնիայի սերբերին, որոնք զուգահեռ կառավարում են Բոսնիան, 1995-ին ստորագրված խաղաղության համաձայնության հատկանիշներով: Նրանք բողոքում են, որ երկրի մահմեդական հատվածը նախկին կայսերական իշխանության ազդեցության տակ է ընկնում: Սակայն Սերբիան եւ Խորվաթիան սիրով ընդունում են թուրքական ներդրումները: 2012-ին Թուրքիան 3-րդ ամենամեծ ներդնողն էր Խորվաթիայում, իսկ Էրդողանը սերտ կապեր է արդեն հաստատել իր երբեմնի հակառակորդ Սերբիայի հետ: Թուրք դիվանագետները բանակցություններ են վարում կառավարության ինչպես բոսնիացի, այնպես էլ սերբ անդամների հետ: Բալկաններում Թուրքիայի գործադրած ջանքերը նպաստել են նաեւ նրա տնտեսության աճին: «Եվրոպան նվաճելու նրանց ուղին միշտ Բալկանների տարածքով է անցել», նշել է Թուրքիայում Բոսնիայի նախկին դեսպան Հայրուդդին Սոմունը: | 
