ԵՐՈՒԱՆԴ ԹՕԼԱՅԵԱՆԻ ՅՈՒՇԱԳՐՔԻ ԱՄԲՈՂՋԱԿԱՆ ՀՐԱՏԱՐԱԿՈՒԹԻՒՆԸ Ստամբուլի «Արաս» հրատարակչութիւնը լոյս է ընծայել Երուանդ Թօլայեանի «Կավռօշ-նամէ» գիրքըՙ աշխատասիրութեամբ հայաստանցի բանասէրներ, հայր եւ որդի Հենրիկ եւ Արծուի Բախչինեանների : Հատորը հրատարակութեան է պատրաստել պոլսահայ բանասէր Սեւան Տէյիրմէնճեանը : Այն ընդգրկում է պոլսահայ, յետագայումՙ ֆրանսահայ եւ հայաստանաբնակ խմբագիր եւ դերասան Երուանդ Թօլայեանի (Կավռօշ, 1883-1940?) յուշագրութիւնը, գրուած 1936-1937 թթ.: 597 էջ ընդգրկող այս հատորը կազմուած է առաջաբանից (հեղինակՙ Արծուի Բախչինեան), 148 ընդարձակ գլուխներից, ծանօթագրութիւններից եւ յատուկ անունների ցանկից: Շարադրանքը պատկերազարդուած է լուսանկարներով: Առաջին անգամ ամբողջութեամբ տպագրուող փաստալից այս յուշագրութիւնը հիմնականում ներկայացնում է 20-րդ դարի առաջին քառորդի Պոլսի հայկական եւ թուրքական պատմամշակութային կեանքըՙ առանցք ունենալով մամուլի եւ թատրոնի ասպարէզները: Հեղինակը բազմաթիւ արժէքաւոր փաստական տուեալներ է հաղորդում ժամանակի արուեստագէտների, որոնց թւումՙ Մարտիրոս Մնակեանի, Արշակ եւ Սերովբէ Պէնկլեանների, Սիրանոյշի, Կոմիտասի, Վահրամ Փափազեանի, Ռեշատ Ռըտվանի եւ շատ ուրիշների մասին: Երուանդ Թօլայեանը, սկսած 20-րդ դարի սկզբից, եղել է պոլսահայ մամուլի եռանդուն աշխատակից, մասնակցել է հայերէն եւ թուրքերէն թատերական ներկայացումների, սակայն ամենից առաջ իր կարեւոր հետքն է թողել որպէս «Կավռօշ» երգիծաթերթի հրատարակիչ նախ Կ.Պոլսում, ապաՙ Փարիզում: 1915-ին աքսորուել է պոլսահայ միւս մտաւորականների հետ, սակայն ողջ է մնացել եւ վերադարձել է Պոլիս: 1936-ին ներգաղթել է Խորհրդային Հայաստանՙ լինելով Կոմիտաս վարդապետի աճիւնը հայրենիք ուղեկցողների խմբում: Հայոց Մեծ եղեռնը վերապրած խմբագիր-դերասանը 1937-ին կամ աւելի ուշ Խորհրդային Միությունում դարձել է ստալինեան անհատի պաշտամունքի զոհ: ԽՄԲ. |
