ԿԱՆԽԱՏԵՍՈՒՄՆԵՐ ՆԱՎԹԱՅԻՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ԱՌՆՉՈՒԹՅԱՄԲ Ա. ՔԵՇԻՇՅԱՆ Նավթահանույթը կրկին կրճատելուց Ռուսաստանի հրաժարումը եւ դրան հաջորդած իրադարձությունները տարատեսակ մեկնաբանությունների տեղիք են տալիս փորձագետների շրջանում: Հիշեցնենք, որ մարտի վերջին OPEC-ի երկրները եւ Ռուսաստանը չկարողացան փոխհամաձայնության գալ նավթարդյունահանման ծավալների կրճատման հարցում: Ռուսաստանի էներգետիկայի նախարարությունում պարզաբանում են, որ քննարկվել է երկու սցենար ռուսական տարբերակը ենթադրում էր գործող սահմանափակումների շարունակում, իսկ սաուդյանըՙ նավթարդյունահանման հետագա կրճատում: Մոսկվայում ռուսական տարբերակն ավելի մեղմ են համարում կորոնավիրուսի պատճառով ծագած տնտեսական ճգնաժամի պայմաններում: Սակայն կողմերին չհաջողվեց լուծում գտնել: Սկսվեց նավթի գների անկումՙ հասնելով 1991 թվականից ի վեր նվազագույն մակարդակին: Արագորեն հայտնվեցին այնպիսի հասկացություններ, ինչպիսիք են «գների պատերազմը նավթի շուկայում», «ճակատամարտը հանուն էներգառեսուրսների շուկայի», «նավթային պատերազմը»: Քաթարյան Al Jazeera հեռուստաընկերությունը նշում է, որ չնայած արտաքին նմանությանը, դրանք որոշակիորեն տարբերվում են: Գների պատերազմը առաջարկն է շուկայականից ցածր գներով: Գների պատերազմը պարտադիր չէ, որ հանգեցնի նավթային պատերազմի: Al Jazeera-ն նման պատերազմ համարում է այն վիճակը, երբ վնաս է հասցվում նավթ արտադրող գլխավոր երկրներին, ինչը դրդում է ձեռնարկել քաղաքական կամ տնտեսական կոնկրետ միջոցներ: Տնտեսագիտական գրականության մեջ դա անվանում են «դեմպինգ» կամ հարեւանի սնանկացում: Այս իմաստով մեկ ճակատամարտ արդեն շահված է: Ինչպես գրում է ամերիկյան The National Interest հրատարակությունը, ԱՄՆ-ում թերթաքարային վառելիքի արդյունահանումը կորցրել է տնտեսական իմաստը շահութաբերության կորստյան պատճառով, ինչպես նաեւ հավելյալ հարված է հասցվել արտահանական ենթակառույցին: Եթե խոսենք Սաուդյան Արաբիայի եւ Ռուսաստանի հակամարտության մասին, ապա որոշ փորձագետներ Էր-Ռիադի դիրքերը համարում են թույլ, քանի որ երկրի պետական բյուջեն հաշվարկված է մեկ բարելը 85 դոլարով, եւ ցածր գների դեպքում երկիրը կարող է սնանկանալ: Մյուսները վստահ են, որ անհրաժեշտության դեպքում ԱՄՆ-ը փողերով կհեղեղի Սաուդյան Արաբիան, քանի որ իրենց հաջողվեց հրահրել Մոսկվային: Ուրիշներն էլ կարծում են, որ իրադարձությունների ներկայիս ընթացքը անակնկալ չէ Ռուսաստանի համար, նա շատ բան հաշվարկել է բյուջեի տեսակետից, ունի ոսկու եւ արտարժույթի պատկառելի պաշար: Պարզվում է ռուսները ամենքից լավ են պատրաստ նավթի ցածր գներինՙ դրա արդյունահանման էժանության պատճառով: Ինչպես գրում է The Washington Post թերթը, ուրիշ իրավիճակ կծագի, եթե Մոսկվան եւ Էր-Ռիադը, որոնք ներկայումս բաժանված են, միավորվեն ընդդեմ ԱՄՆ-ի: Բայց ամեն դեպքում թերթը ենթադրում է, որ, ճգնաժամի շարունակման դեպքում Մոսկվան դժվար թե առաջինը դուրս գա մրցատարածքից: Ըստ որում, Forbes հանդեսը գտնում է, որ Սաուդյան Արաբիան այնուամենայնիվ սխալ գործեցՙ սեփական մարտավարությունը ներկայացնելով որպես Ռուսաստանի գործողությունների հակազդեցություն: Հենց այդ պատճառով շուկան վերջին իրադարձությունները ընկալեց որպես աղետ: Ի հայտ եկան նույնիսկ դավադրության տեսություններ այն մասին, թե Մոսկվան եւ Էր-Ռիադը գաղտնի գործարք են կնքել դոլարն էժանացնելու նպատակով: Որոշ փորձագետներ կարծում են, որ նավթի գինը կարող է վերադառնալ մեկ բարելի դիմաց 60 դոլարի, բայց դա կլինի արդեն ուրիշ դոլար: Չինական «Ժենմին ժիբաո» թերթը կարծում է, որ նավթի գների անկումը միայն սկիզբն է, իսկ կորոնավիրուսի հետ զուգորդվելովՙ դա ստեղծում է պատմության մեջ աննախադեպ աշխարհաքաղաքական խառնուրդ: |