ԽՈՍՈՒՅԹ ԳՐԻԳՈՐ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ, Իրանագետ «Շեփորների դարաշրջան» Խոսքն ավելի ծանրակշիռ դարձնելու համար երբեմն օգտագործում ենք այնպիսի արտահայտություններ, որոնք թեեւ չափազանցված են, բայց ունկնդրին ստիպում են ավելի խորանալ մատուցված խոսքի մեջ: Հայկական դարձվածքաբանության մեջ ռուսաց Նիկոլայ Առաջին ցարի ՙ 1837 թվականին Հայաստան այցելության առիթով, ժողովրդական լայն տարածում է գտել «ՆԻԿՈԼԻ ԹԻՎ» արտահայտությունը, որը 2018 թվականի քաղաքական գործընթացներից հետո մի պահ երկակի իմաստ ստացավ: Սակայն քանի դեռ մեր ժամանակներում չունենք ՆՈՅ անվամբ «առաջնորդ», անսասան է մնում հիպերբոլիկ իմաստով ներբեռնված «ՆՈՅԻ ԹԻՎ» բառակապակցությունը, որը ոչ միայն վաղեմության, այլեւ արտահայտչականության տեսակետից ավելի տպավորիչ է: Իսկ իրանցի ընթերցողին «Նիկոլի թիվ» արտահայտությունն ընկալելի դարձնելու համար, թարգմանիչն ի՞նչ անուն պետք է օգտագործի: Չէ՞ որ ռուսաց Նիկոլայ ցարը առիթ չի ունեցել այցելելու Պարսկաստան: Մյուս կողմից, 2019 թվականին Նիկոլ Փաշինյանի Թեհրան ու Սպահան այցելությունն իրանցիների համար դարակազմիկ անվանելը չափազանցություն կլինի: Սակայն իրանցիները ձեռքները ծալած չեն նստել, ու բացը լրացրելու համար, «Նիկոլի թվի» փոխարեն հորինել են ahd-e bughՙ «ՇԵՓՈՐԻ ԴԱՐԱՇՐՋԱՆ» արտահայտությունըՙ հետեւյալ հիմնավորումով Հնում, երբ պարսկական քաղաքները զրկված էին զանգվածային հաղորդակցական միջոցներից, տարբեր թաղամասերում հանրությանը հետաքրքրող տեղեկատվությունը տարածելու համար շեփոր (bugh) էին փչում: Այդ պատճառով էլ վաղ անցյալում տեղի ունեցած իրադարձության մոտավոր, մի քիչ էլ չափազանցված ժամանակահատվածը բնութագրելու համար, այսօր Իրանում կիրառվում է ahd-e bughՙ «ՇԵՓՈՐԻ ԴԱՐԱՇՐՋԱՆ» արտահայտությունը, որը միանգամայն համարժեք է «ՆԻԿՈԼԻ ԹԻՎ» արտահայտությանը: Սակայն, 88-ի Հայոց պետականության վերականգնմանը նախորդած Արցախյան շարժման սկիզբը «Ինչո՞ւ է աղմկում գետը» ֆիլմի երաժշտության մոգական հնչյունների ուղեկցությամբ շեփորի միջոցով ազդարարված ժամանակաշրջանը երբեք էլ չստացավ «շեփորի դարաշրջան» անվանումը: Պատճառը, թերեւս, 88-ի Սպիտակի երկրաշարժն էր, որ գյումրվա բարբառով կոչվեց «Ժաժքի տարի»: Նորից գնանք Իրան: Ավելի վաղ տեղի ունեցած դեպքերի ժամանակահատվածը հեգնաբար ցույց տալու համար, Իրանում օգտագործվում է նաեւ ahd-e Deghianusՙ «Դեկիոսի դարաշրջան» արտահայտությունը, որը կարող է փոխարինել ՆՈՅԻ ԹԻՎ արտահայտությանը: Նշենք, որ Իրանում Հռոմի Դեկիոս Տրայանոս կայսրին (Գայոս Մեսիոս Քվինտոս Դեկիոս) պարսկերենով ԴԵՂԻԱՆՈՒՍ են անվանում, ում ապրած տարիները (պաշտոնավարել է 249-251 թ.թ), իրանցիների պատկերացմամբ, պատկանում են անհիշելի ժամանակներին: Բայց իրանական Ատրպատականում մոտեցումն այլ է: «Նիկոլի թվին» տեղի ունեցած դեպքերի մոտավոր ժամանակաշրջանը բնութագրելիս, թուրքերենով, բայց իրանական օրացույցովՙ օգտագործվում են min uc yuz (ՖջyՖz) qedim «հազար երեք հարյուր հեռավոր անցյալ» կամ min uc yuz (Ֆ ջ yՖz) c(ջ)oxdan «հազար երեք հարյուր վաղուց» թվականներով կազմված արտահայտությունները: | 
