ՀԱՐԳԱՆՔԻ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄ ՆՎԻՐՎԱԾ ԴՐԱՄԱՏՈՒՐԳ ԲԱՐԲՐԱ ԲԵՋՈՅԱՆԻՆ ՀԱԿՈԲ ԾՈՒԼԻԿՅԱՆ Իր մասնագիտական կյանքի ողջ ընթացքում, որը ցավալիորեն վաղաժամ ընդհատվեց 2004-ին քաղցկեղի անողոք հիվանդության պատճառով, տաղանդավոր թատերագիր Բարբրա Բեջոյանը խորամուխ էր եղել հայ-ամերիկյան սովորույթների եւ ավանդույթների փոխազդեցությունների, ընտանեկան եւ բարեկամական հարաբերությունների տարբերությունների, ինչպես նաեւ աշխարհում կատարվող արագ զարգացումներին հարմարվելու ընդունակությունների մեջ: Ես անձամբ ճանաչել եմ բազում մրցանակների արժանացած դրամատուրգին եւ 1995-ին հարցազրույց եմ անցկացրել նրա հետ, որը հրատարակվել է «Ազգ»ի այդ տարվա հունիսի 15-ի համարում «Արծվի հպարտ թեւերի ճախրանքով դեպի կերպարների բացահայտում» խորագրի եւ «Վիլյամ Սարոյանին փոխարինելու է գալիս Բարբրա Բեջոյանը» ենթախորագրի ներքո: Նա իր ամուսնու եւ երկու փոքրիկ զավակների հետ էր եկել Հայաստան եւ Ամերիկյան համալսարանի մեծ դահլիճում տեղի էր ունեցել ուսանողների ուժերով իր նոր` «Արծիվներ առանց թեւերի, Ձիեր առանց ոտքերի» պիեսի ընթերցանություն-ներկայացումը (Տե՛ս «Ազգ»ի 1995 մայիսի 31 համարը): Հայկական կոտորածների մասին պատմող այս պիեսը, իր իսկ խոսքերով, հավանաբար Երվանդ Ղազանչյանի բեմադրությամբ պիտի ներկայացվեր Հայաստանում, սակայն անցան տարիներ, եւ պիեսը բեմ չբարձրացավ: Պատճառը մնաց անհայտ ինձ համար: Նրա հետ հանդիպման տպավորության տակ նշեմ, որ երկկողմանի (հորական եւ մորական) խարբերդցի նախնիների զավակը չափազանց անմիջական եւ խորաթափանց անձնավորություն էր: Եռանդն ու կորովը նրանում անպակաս էին: Մանավանդ զգալի էին նրա գործելու վճռականությունն ու նպատակի հստակությունը: Ամբողջական անունն էր Բարբրա-Անահիտ Իշխանյան-Բեջոյան-Թոմաս: Հուզախառն հիշողությունների այս կծիկը քանդվեց Բոստոնի «Միրոր-Սփեքթեյթր» շաբաթաթերթում կարդալով, որ նոյեմբերի 7-ին, ի հարգանս նրա տաղանդի ու նվաճումների Արլինգտոնի «Հայ մշակույթի հիմնադրամ» կենտրոնում տեղի է ունեցել «Բարբրա-2» միջոցառումը, որի ընթացքում բեմական ընթերցանությամբ հանրությանն է ներկայացվել դրամատուրգի 2 լավագույն պիեսները` «Նախագավիթը» եւ «Պարիր, մայրիկ, պարիրը»: Առաջինի գործողությունները կատարվում են Բերշիրում եւ Բոստոնում: Ենթավերնագիրն է` «Հնաոճ պիես` նորաոճ ավարտով»: Շոշափում է ընտանիք-ընկերներ հարաբերությունները եւ Բեյսբոլի ու Ֆենուեյ զբոսայգու հանդեպ Բեջոյանի ունեցած նախասիրությունները: 2001-ին պիեսը առաջին մրցանակի է արժանացել «Սյուվանի գրողների կոնֆերանսի» կողմից: Երկրորդը` Բրաուն համալսարանի «Rites and Reason» թատրոնի պատվերով գրվել եւ բեմականացվել է այդ թատրոնում 1984-ին, առաջին անգամ: Հետագայում «Ռոքֆելըր հիմնադրամի» նյութական աջակցությամբ վերամշակվել է եւ դարձյալ բեմադրվել 1989-ին: Բացահայտում է ամերիկահայ ընտանիքների հարուստ անցյալը եւ բնութագրում հայ կանանց դերը նոր միջավայրի քաղաքական, կրոնական եւ սոցիալական լարվածությունների մթնոլորտում: Ուոթերթաունում 1955-ին ծնված Բեջոյանը ավագ դպրոցն ավարտելուց հետո Ռադքլիֆի քոլեջում մասնակցել է գրավոր խոսքի սեմինարներին եւ ապա վավերագրական գրելաոճի դասընթացների հետեւել BBC-ում (Լոնդոն): Ստեղծագործական գրելաոճում մագիստրոսի գիտական աստիճան է ստացել Բրաուն համալսարանից: Այնուհետեւ դասախոսել է այդ համալսարանում եւ համագործակցել տեղի «Rites and Reason» թատրոնի հետ: Դասավանդել է նաեւ Նյու Յորքի եւ Ռոդ Այլենդի համալսարաններում: Բարձր որակավորում ունեցող դաստիարակ է եղել եւ կրթական մշակ: Արժանացել է բազմաթիվ մրցանակների: Անգլիացի վիպագիր եւ գրաքննադատ, «Գիտակցության հոսք եւ ներքին մենախոսություն» գրական մեթոդը վարպետորեն կերտողներից Վիրջինիա Վուլֆի (1882-1941) կյանքին նվիրված «Պիես անձնական կյանքի մասին» ստեղծագործությունը համարվում է նրա կարիերայի նվաճումներից մեկը: Այն 1994-ին ներկայացվել է Էդինբուրգի փառատոնի օրերին եւ արժանացել «Գրաքննադատների ընտրությունը» մրցանակին: Իր կարճատեւ կարիերայի ընթացքում Բեջոյանը գրել է մեկ տասնյակից ավելի պիեսներ, որոնք բեմականացվել են Բոստոնում, Ֆիլադելֆիայում, Պրովիդենսում, Նյու Յորքում եւ այլ քաղաքներում: Վերոնշյալ 2 պիեսների ընթերցում-ներկայացումների պրոդյուսերն է «Հարբորսայդ ֆիլմզ» կինոընկերության նախագահ Պոլ Պողոսյանը , իսկ բեմադրող-ռեժիսորը` Բոստոն համալսարանի MFA ծրագրի շրջանավարտ եւ «5-րդ պատ» թատերական ընկերության համահիմնադիր` Բլեր Կադդենը : Հովանավորներ են նաեւ հայ կանանց AIWA միջազգային ասոցիացիան եւ Հայկական Մշակութային ACF հիմնադրամը: | 
