ԴԻՄԱՍՏՈՒԵՐ ԼԵՎՈՆ ԱՐՏԱԶԵԱՆ ...Եւ այսպէս, վարագոյրը իջաւ եւ կեանքի բեմէն հեռացաւ նաեւ բանաստեղծ Աբրահամ Ալիքեան, որուն ճակատագիրի ուղիին հանգրուանները եղած են Ալեքսանտրէթ, Պէյրութ, Երեւան, Մոսկուա, վերադարձՙ Լիբանան, որոնց երկայնքին եւ միջեւ պէտք է տեղաւորել իր բովանդակ բանաստեղծական ստեղծագործութիւններն ու կատարած թարգմանութիւնները: Եթէ փորձենք ճանչնալ Ա. Ալիքեանը, կարելի է դիմաստուերի երկու դէմքերով ներկայացնել զինք: Մարդըՙ իր նկարագիրով, եւ մարդըՙ իրագործումներով: Առաջին դէմքով, շատերու համար իր փոխյարաբերութիւնները ստեղծած են տարբեր կացութիւններ, որոնց անդրադառնալ անտեղի էՙ զանոնք նկատելով ենթակայական: Իսկ երկրորդ դէմքով, եթէ «գրական» եզր գործածենք, պիտի թուի ա՛լ աւելի յարաբերական ըլլալ, սակայնՙ այս մեկնակէտը նոյնիսկ կը հանդիպի անոր խիստ, դժուարահաճ եւ անզիջող կեցուածքին, մասնաւորաբար մայրենի լեզուին նկատմամբ, որուն հանդէպ ունէր արտասովոր սէր, պաշտամունք, գուրգուրանք եւ խանդաղատանք: Ինչո՞ւ զարմանալ, երբ եղած է Ճեմարանի աշակերտՙ իրեն ունենալով Լ. Շանթի, Ն. Աղբալեանի, Կ. Սասունիի եւ ուրիշներու նման ուսուցիչներ, որոնքՙ իրենց մէջ կրելով անցեալի ամբողջ ապրումները ժողովուրդի մը, բերած էին սերմեր նոր սերունդի հոգիներուն մէջ ցանելու: Այդ ժամանակուան Ալիքեանի ունեցած տպաւորութիւնները եւ հոգեկան ապրումները այնքա՛ն խոր քանդակուած էին անոր յիշողութեան մէջ, որ մնացին ու ապրեցան մինչեւ մահուան օրը: Շատ յաճախ, երբ կը պատմէր ինծի, անդրադառնալով այդ պահերուն, գլխու թեթեւ շարժումով կ՛ըսէր. «Մա՛րդ էին անոնք, իսկակա՛ն հայրենասէրներ»: Այդ օրերու արգասիքը եղաւ Ալիքեանի անդրանիկ հատորըՙ «Հորիզոն», որ չվրիպեցա՛ւ Լ. Շանթի հսկող աչքերէն, եւ զայն տպեց 1947-ին, նախքան Ալիքեանի մեկնիլը Հայաստան: Այս բոլորէն ետք, ի՜նչ փոյթ տարիքի եւ ժամանակի հասկացողութիւն անձի մը նկատմամբ, որուն գրական ստեղծագործութիւններն ու թարգմանութիւնները կը պսակուին տաղանդով: Ա. Ալիքեան իր վերջին հանգրուանէն մեկնելով թէեւ կը բացակայի ֆիզիքական ներկայութեամբ, այսուհանդերձՙ գրական իրագործումներու հսկայ ժառանգութիւն կը թողու իր ետինՙ հայ ազգին: Պէյրութ |
