ՆԱՎԹԱԼԻՆԻ ՀՈՏ Հ. ԱՖՅԱՆ Բաքվում, ինչպես ասում էին ՀԱԿ-ից, կոնկրետ եւ հաճախՙ Լեւոն Զուրաբյանը, ռեժիմը խուճապի մեջ է: Ճիշտ է, ՀԱԿ-ն ու իր խմբակցության ղեկավար Զուրաբյանը ռեժիմ ասելով ամենեւին էլ Բաքվում գործողին նկատի չունեին, բայց դա ՀԱԿ-ի խնդիրն է, չխորանանք: Իրականում Բաքվի ռեժիմը խուճապի մեջ է հայտնվել ՀՀ ԱԺ նախագահ Էդուարդ Շարմազանովի հայտարարությունից հետո: Նրանք ուղիղ եթերով հետեւելիս են եղել ՀՀ ԱԺ հերթական քառօրյայի երեքշաբթի օրվա նիստին, որի ընթացքում էլ Շարմազանովը կոչ է արել Ադրբեջանի իշխանություններինՙ ուսումնասիրել գերմանական Audi եւ Mersedes ավտոմոբիլային կոնցեռների պատմությունը: Իմաստն այն է, որ առաջինըՙ 9 տարով է մեծ Ադրբեջանից, երկրորդըՙ 2: Շարմազանովն էլ, սա բացահայտելով, հույս ունի, որ Բաքվումՙ Իլհամ Ալիեւի գլխավորությամբ ողջ իշխանական համակարգի ներկայացուցիչները, անգամ ընդդիմությունը, նույնիսկ Բաքվի Չոբանզադեի անվան պողոտայում գործող «Արազ» սուպերմարկետի երիտասարդ հսկիչն ու վերջինիս գերմանական հովվաշունը գլուխները կախելու են, քանի որ բացահայտվել է իրենց երկրի հին չլինելը: Անկեղծության համար ասեմ, որ Շարմազանովի այս հայտարարությունն իրականում պատասխան է. մասնավորաբար Իլհամ Ալիեւը բոլորովին վերջերս կրկին խոսել էր «հին ադրբեջանական» Երեւանի ու Զանգեզուրի մասին. Շարմազանովն էլ, ահա, Ալիեւին կոչ է անում ուսումնասիրել գերմանական ընկերությունների պատմությունը եւ հասկանալ, որ նրանք ավելի հին են, քան Ադրբեջանը: Այս պատմության մեջ, սակայն, մի նրբություն կա: Ենթադրենք Ալիեւը հասկացավ, Մեհրիբան խանըմն էլ հասկացավ, Ալի Հասանովն էլ հասկացավ, սուպերմարկետի հսկիչն էլ հասկացավ (նրա շունը վաղուց էր հասկացել), որ Ադրբեջանն այդքան հին չէ, ավելի ճիշտՙ բոլորովին նոր է, հետո՞: Ամաչելու են ու ասենՙ Ղարաբաղը, որն իրականում Արցախ է կոչվում, ձեզ լինի, մեզ կներեք, եթե թեյ ցանկանաք խմել, սիրով սպասում ենքՙ Բաքվո՞ւմ, թե՞ պարզապես փախչելու են իրենց օկուպացրած հին հայկական հողերից, ու հայ-ադրբեջանական իրական սահմանի վրա մի մեծ, անանցանելի պատ են կառուցելու, որ ոչ մենք իրենց տեսնենք, ոչ էլ իրենքՙ մեզ: Լավ, Ադրբեջանի հին չլինելը առիթ-անառիթ հիշատակալու իմաստը ո՞րն է: Ո՞վ է ասել, որ նոր երկրները հին երկրներից իրավունք չունեն հող ուզելու, խլելու, օկուպացնելու: Չէ, հասկանալի է, որ խլելու կամ օկուպացնելու իրավունք ոչ ոք չունի, բայց չեն անո՞ւմ: Ադրբեջանն, օրինակ, նոր երկիր է, Շահումյանի կեսը չի խլե՞լ, օկուպացրած չի պահո՞ւմ: Ավելին, որքան նոր է երկիրը եւ բարակՙ վերջինիս պատմության գիրքը, այնքան ավելի հավակնոտ է նա: Ուրեմն ի՞նչ ենք ուզում ամեն անգամ, երբ ասում ենք, որ մեր տան դիմացի ընկույզի ծառն ավելի հին է, քան Ադրբեջանը: Ի դեպ, նույն Audi-ին ճիշտ յոթ տարով ավելի հին է, քան Mersedes, բայց դա չի նշանակում, որ վերջինս ավելի վատ մեքենա է արտադրում, առավել եւս չի նշանակում, որ առաջինը միշտ երեսով է տալիս իր հինավուրց լինելը: Լավ, ի՞նչ պարծենալու բան է այդ հինավուրցությունը: Ավելի ճիշտՙ հինավուրցությո՞ւնն է ավելի պարծենալու բան, թե՞ բարեկեցությունը: Օրինակ, Հունաստանը հին երկիր է, հինավուրց պատմությամբ, բայց ճգնաժամի մեջ ու ԵՄ-ին միլիարդավոր եվրո է պարտք, փոխարենը Լեհաստանը ավելի նոր երկիր է, ու մի եվրո ԵՄ-ին պարտք չէ: Սա չի նշանակում, որ Ադրբեջանն ավելի բարեկեցիկ երկիր է, քան մենք, բայց սա նշանակում է, որ մեր հինավուրցությունը նախ չի նշանակում, որ մենք ենք ավելի բարեկեցիկ, բացի այդ օդում կրակոցի պես մի բան է, իսկ մենք, գոնե վերջին ապրիլին զենքի խնդիր ունեինք, հետեւաբար եղած փամփուշտներով իրավունք չունենք օդ կրակել: Եւ ուրեմն, պատմության երկարությունն ու անգամ փառապանծությունը ժամանակակից աշխարհում հաջողության հասնելու համար ոչ միայն քիչ է, այլեւ ծիծաղելի է, եթե իհարկե այն ում պատմում ես ազգիդ պատմությունը, ոչ հայ է, ոչ հույն, ոչ էլ հրեա: Բայց չեմ կարծում, որ Բաքվում հիմա ծիծաղում են մեզ վրա, որպեսզի ծիծաղես ինչ-որ բանի վրա, պետք է հասկանաս, որ դա ծիծաղելի է: Ավելին, ես վստահ եմ, որ նրանք հիմա ընկած Ադրբեջանում մի հին բան են փնտրում, որ վրան դաջենՙ Ադրբեջան ու ներկայացնեն աշխարհին: Ազգերը տարբեր են լինում, կան որ ընկած են իրենց հինավուրցությունն ապացուցելու հետեւից, կան որ զբաղված են իրենց բարեկեցության ապահովմամբ ու մի տեսակ լուռ ժպտում են հինավուրցների այս ապարդյուն շարժիցՙ իրենց Mersedes-ներով կամ Audi-ներով աշխատանքի գնալիս: Ի դեպՙ աշխատելը, մանավանդ մտածելով, հրաշալի բան է: |
