ԱՍԵԼԻՔ ՍԵՐԳԵՅ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ, ՀՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ Երեւանում վերջերս լույս տեսավ «Armenian Times» թերթի թղթակից Սուսաննա Ներսեսյանի «Հիմա եմ հասկանում» բանաստեղծությունների ժողովածուն, որտեղ ընդգրկված են նրա սիրային եւ խոհական բանաստեղծությունները: Գրքում հեղինակի ինչպես ավելի քան 3 տասնամյակ առաջ, այնպես էլ վերջին մեկ տարում ստեղծած գործերն են: Նրա հույզերը, մտորումներն արտահայտող բանաստեղծությունները ներկայացված են համապատասխան շարքերով` «Բացեմ թեւերս», «Երբ դու կողքիս ես», «Քեզանից հետո», «Ես, ինքս, ես», իսկ «Կարոտը թարթիչներիս» շարքը ներառում է նրա վաղ շրջանի ստեղծագործությունները: Գրքի մասին իր տպավորություններն է ներկայացնում ՀՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ Սերգեյ Առաքելյանը: Սեղանիս է բանաստեղծուհի, մանկավարժ, լրագրող Սուսաննա Ներսեսյանի` վերջերս հրատարակված «Հիմա եմ հասկանում» բանաստեղծությունների անդրանիկ ժողովածուն: Ճշմարտություն է, որ քնարերգությունը, մյուս արվեստների պես, ժամանակի ընթացքում նոր ասելիք է ձեռք բերում: Համոզվելու համար կարդանք Սուսաննա Ներսեսյանի սիրային եւ խոհական բանաստեղծությունները, թեւավոր մտքերն ու կարոտատենչ` իր «հոգու տունն ու ինքն իրեն գտած» ստեղծագործությունները. Բացեմ թեւերս գարնան զարթոնքին, Թռչեմ ակունքներս ու վերադառնամ, Ծանոթ դռներին կանգնեմ-համրանամ, Կշռեմ անցած ճամփաս ու վերադառնամ: Համեստ է Սուսաննայի գեղագիտական ըմբռնումների սահմանը, սակայն ոչ սահմանափակ: Նա չի ձգտում իր ավագ ընկերների գեղարվեստական ծրագրերի նմանությանը` հասկանալով, որ ժամանակակից ընթերցողը մոտ է կանգնած ժամանակակից բանաստեղծին: Պարզ է նաեւ հեղինակի նպատակը, բայց ոչ հասարակ: Նա ընթերցողի հետ խոսում է առանց ավելորդ մանրամասների` վստահելով նրա ընբռնմանը, ճաշակին, գիտելիքներին: Ս. Ներսեսյանի բանաստեղծությունները գրված են ներշնչանքով, գրական միտքը ձուլված է զգացմունքին, իսկ զգացմունքը` միտք է: Նրա բանաստեղծությունն ամբողջական խոսք է` ապրված ու նպատակասլաց, եւ նրանում եղած ամենաթանկ բանը պարզությունն է, բոլորին հասկանալի պարզությունը: Ես սիրում եմ, ո՞ւմ, ինքս էլ չգիտեմ, Գարո՞ւնն է արդյոք այս սերը ծնել, Աստղե՞րն են կապույտ երազներ բերել, Չգիտեմ` ինքս էլ: Սակայն սիրում եմ Ես խենթի նման, Բայց ու՞մ, չգիտեմ: Կարծես մենախոսություն է, զրույց ինքն իր հետ, ընթերցողի հետ, աշխարհի հետ: Սուսաննայի բանաստեղծությունների հաջողության գաղտնիքներից մեկը ինքնատիպ լեզվա-ոճական մտածողությունն է, խոսք, բառ չփնտրելու նրա շնորհը: Կառուցվածքային իմաստով էլ նա գտել է բանաստեղծությանը համապատասխանող ձեւը: Այո, Սուսաննան գյուտեր չի անում, բառի մեջ հայտնագործություն չի անում` համոզված, որ դրա իմաստը ոչ պակաս հայտնի է նաեւ ընթերցողին: Նա վստահում է իր ընթերցողին` մտերմություն ստեղծելով իր եւ նրա միջեւ: Ինքնաճանաչման, ինքնահաստատման ոչ մի ձգտում չկա Սուսաննայի բանաստեղծություններում, նրա ասելիքի ասելիքը իր անկեղծությունն է, սեփական կարողություններին ապավինելու հավատը: Սուսաննա Ներսեսյանի ստեղծագործություններն անցնում են հարյուրներից: Այո, ստեղծագործություն, չվախենանք այս պարտավորեցնող բառն օգտագործելուց, որովհետեւ նրա գրածը «պարապ վախտի խաղալիք» կամ թոթովանք չէ, այլ բանաստեղծական միտք, կազմակերպված խոսք, ուր հեղինակի հույզերն ու խոհերն են` արտահայտված տպավորիչ պատկերների մեջ: Թափանցիկ, անգույն, Աստղերով լեցուն, Վարագույրներն են Երկնքից անվերջ Մեր երկրին իջնում: Սա արդյո՞ք Սուսաննա Ներսեսյան-բանաստեղծուհու գրական ձեռագրի ու ինքնամտածողության կայացման վավերացումը չէ: Չի՞ զգացվում, արդյոք, որ ստեղծագործական պահին հեղինակը ներքին վախ ու լարում ունի, ինչը, թերեւս, նրա հաջողության գրավականներից մեկն է: Անշուշտ, այո, Սուսաննա ստեղծագործողի միտքը միշտ վստահում է իր ձայնին, բանաստեղծության մեջ հեղինակն իր խոհերի, անհոգ մտածողությունների ու տագնապների հետ է. ...Դու ինձ լքում ես Ուրիշի գրկում, Ես քեզ գրկում եմ Երազիս գրկում: Խաղն այս դարավոր, Ապրում է մեզ հետ, Դու ինձ ես կորցնում, Ես քեզ եմ փնտրում Իմ երազներում: Կամ` ...Որքան հեռանում ինքս ինձանից, Այնքան ավելի քեզ եմ ես գալիս, Փախչում, օտարվում ինձանից հաճախ, Հոգուս հանգրվան` քո դուռն եմ գալիս: Խոստովանենք, որ չափազանց երգային, բավականին երաժշտական, պատկերավոր, սիրատենչ քնարերգություն է, երգի ու հատկապես ռոմանսի համար գրական փայլուն նյութ: Ինչպես շատերի, գրական աշխարհ ոտք դրած Սուսաննայի հոգին նույնպես կրծում է` «ես քո սիրով, դու` ուրիշի» բանաստեղծական հայտնի տողը, սիրո հավերժական թեման. Դու ինձ կորցնում ես Կրծքին ուրիշի, Ես քեզ գտնում եմ Երազիս կրծքին: Թեպետ Սուսաննան` որպես ստեղծագործող, բարձրաձայն մտածող է, սակայն չափազանց փխրուն է նրա բանաստեղծական մտածողությունը, կանացի, անկեղծ, մշտասեր: Այո, կորցրած, մոռացված, անպատասխան սիրո մշտական մորմոք ունի բանաստեղծուհին իր հոգում, սակայն եւ անհույս է համարում սիրո վերադարձը, քանի որ «իր վարար սիրո ալիքներում» այդպես էլ սիրեցյալը չի կարողացել «լողալ» եւ իր հուշերի մեջ մենակ թողնելով` հեռացել է Ինչու՞ բացեցիր Դուռը իմ հոգու` Գոցված քո դիմաց Տարիներ առաջ... Որպես ստեղծագործող` Սուսաննան գրականության խնդիրների վերաբերյալ գեղագիտական իր ըմբռնումներն ունի. Ես խոսում եմ այնպես, Ինչպես մտածում եմ, Հագցնում խոսքերիս... Որքան էլ զարմանալի` հեղինակն առաջին բանաստեղծություններում որոշակիորեն ընդգծում է գեղագիտական իր սկզբունքները եւ համարձակորեն դիմում ինքնախոստովանության. Փակվել է հոգուս դուռը իմ դիմաց, Չեմ գտնում վաղուց դեպի ինձ տանող ուղին մամռոտած: Սուսաննա Ներսեսյանի բանաստեղծական շնորհը ցայտուն է նաեւ գեղարվեստական խոսքի հակիրճությամբ գրված ստեղծագործություններում. Լոկ իմաստությամբ Ապրել չի լինի, Խենթություն է պետք... Կամ ավելի ցայտունն ու բնորոշը. Չսիրել ...ու քե՞զ...Խելագարները օրենքներ չունեն, Օրենքից դուրս են, Ուրեմն ինչու՞ ես քեզ չսիրեմ; Ես խելագար եմ... Գրական ավարտուն նմուշ է Սուսաննայի «Աղոթք» բանաստեղծությունը: Հեղինակը երազում է հաղթահարել իրեն բաժին ընկած փորձությունը, վերադառնալ «տունն իր հոգու», գտնել «ինքն իրեն», ինչի համար էլ խնդրում է Ամենափրկչի աղոթքը, որպեսզի զանազանի խոհերի ուղին եւ գտնի ճանապարհը լույսի: Ամփոփելով մեր առաջին տպավորությունը «Էդիտ Պրինտ» հրատարակչությունում տպագրված Սուսաննա Ներսեսյանի «Հիմա եմ հասկանում» բանաստեղծությունների ժողովածուից` ասենք, որ այն ավելի ներկայանալի է դարձել շապիկը զարդարող Տիգրան Բարխանաջյանի «Զբոսանք նավակով» գեղարվեստական բարձրարվեստ աշխատանքով: Սուսաննա Ներսեսյանի բանաստեղծությունների ժողովածուն առաջինն է, որը սկիզբն է հաջորդի ու էլի հաջորդի: |