Տեղադրվել է` 2016-04-22 00:21:49 (GMT +04:00)

Ընթերցված է` 5344, Տպվել է` 525, Ուղարկվել է էլ.փոստով` 507

ՄԱՄ, ԱՊՐԻԼԻ 7-Դ ՇՆՈՐՀԱՎՈՐ

ՆԱԻՐ ՅԱՆ

Համերգի փորձի գնաց: Ջութակը հանեց պատյանից: Հեռախոսը պիտի անջատեր, նոր նստեր նոտակալի առջեւ. չանջատեց: Միգուցե հենց փորձի ժամանակ որդին զանգի: Քանի օր է լուր չունի: Վերջին անգամ ապրիլի 2-ի առավոտյան զանգեց. ձայնի մեջ տագնապ կար, հասցրեց մի նախադասություն ասելՙ մամ, ես լավ եմ, չմտածես: Ու կապն ընդհատվեց: Գույժն ալիքվեց. պատերազմ է: Հիմա մատներն են միայն նվագում. ալպինիստն ինչպե՞ս է մի ձեռքով կախվում ժայռի ծերպերից, այդպես էլ ինքն է մտքով կախվել կողքին դրված հեռախոսից, աղերսում էՙ զանգիր, դե, հոգիս բերանս տվիր, զանգիր էլի: Չի զանգում:

Դիրիժորի միտքն էլ էր ինչ-որ բանից կախված. հաստատ ոչ Բելլինիի երաժշտությունից: Օպերա է. համերգի օրը կնվագեն: Պատերազմ է, բայց չի կարելի պատերազմը սգի վերածել: Այս օրերին ժողովրդի գլխին կախված ճնշող լռությունը պետք է թեկուզ մեկ-երկու ժամով ցրել: Պիտի նվագեն. համերգը չի հանվել:

Նվագախումբը փորձը վերջացրեց. բեմի լույսերն անջատեցին, գնացին. որդին չզանգեց: Օպերայի պրեմիերան էլ նվագեցին. որդին էլի չզանգեց:

Տուն եկավ. դուստրը դեռ դպրոցական շորերով էր, դասագիրքըՙ ձեռքին: Ձայն չհանեց. ուրիշ ժամանակ կբարկանար, որ շորերը չի փոխել: Մի կերպ շուրթերը ձգեց-ժպտաց, համբուրեց դստեր ճակատը: Մտավ խոհանոց. աղջիկը չէր ճաշել:

- Մարի, էդպես չի լինի, ինչո՞ւ չես ճաշել:

- Փաստորեն, Նարեկը չի զանգել,- գլուխը գրքից չբարձրացնելովՙ ասաց աղջիկը:

- Կզանգի, Մարի, մերոնք Թալիշը հետ են վերցրել, գրավված դիրքերը, երկու ադրբեջանական գյուղ էլ հետը: Կզանգի, չի կարող չզանգել: Հենց լսում եմ, որ մերոնք տանկ կամ անօդաչու սարք են խփել, ինձ թվում է, որ Նարեկն է արել: Իմ տղան հերոսության ընդունակ քաջ է, մի զանգն ի՞նչ է, որ մեզ չուրախացնի: Արի, արի, գնանք ճաշենք,- ձայնին վստահ երանգ տալով ասաց մայրը:

Մարին շշնջաց. «Անօդաչու սարք կխփի, բայց որ չի զանգում...»:

Լուռ ճաշեցին: Մայրն աչքի պոչով տնտղեց դստեր դալուկ դեմքը: Մարիի այտոսկրերը ցցվել էին, աչքերըՙ խունացել, իսկ նա ընդամենը 13 տարեկան էր:

Երբ Նարեկը ծնվեց, ինքը հայր, եղբայր ու քեռի էր կորցրել Ղարաբաղում: Ցուրտ ու մութ տարիներն էին: Հարեւանները խավիծով ու ձկան կոտլետով եկան երեխատես: Լուսիկ տատը հետ քաշեց Նարեկի երեսի ծածկոցը, թու-թու-թո՜ւ արեց, խաչակնքեց ու ասաց. «Ցեղդ պիդի շարունակես, մանչս: Ադանկ է. Աստված վերցուածը տեղը կդնե: Մեծ պապիդ, մորեղբորդ չապրած տարիներն Աստված թող քըզի բաշխե: Ջարդերեն ետքը մայրս հինգ մանչ ծնավ: Կըսենՙ ցեղին գենն ադանկ կվերականգնվի. բնության օրենք է: Պատերազմեն ետքը շատ տղաք կծնվին. անոնք ալ զինվոր կդառնան իրենց ժամանակին: Ադանկ է»:

Լուսիկ տատի վերջին բառերից մարմնով սարսուռ անցավ. Արցախում հերոսացած հարազատների կորստի ցավը դեռ ոռնում էր իր որովայնում: Այս ի՞նչ է ասում Լուսիկ տատը. իր Նարեկը զինվո՞ր պիտի դառնա: Չէ, ինքը կփախցնի նրան, արտասահման կտանի:

Քույրն Ամերիկայում ամուսնացավ: Մի քանի տարի հետո գործերը դասավորեց, վիզա տվեց իրենց, որ Գլենդել գնան: Նարեկը հրաժարվեց ու դեռ Մարիին էլ իր ջրերը գցեց: «Ես Ամիրկա ցեմ գա, ապերս էլ ցի գա»,- ոտքը գետնին խփելով ասում էր աղջնակը: Իսկ Նարեկը քրոջն էր նայում ու քթի տակ խնդմնդում: Ամերիկա չգնացին: Նարեկը ինստիտուտն ավարտեց ու զորակոչվեց:

Միայն թե վիճակահանության ժամանակ Ղարաբաղ չքաշես, Նարեկ ջան:

Քաշեց. Ղարաբաղ, «Եղնիկներ»: Ոտքերը թուլացան, անթեղված ցավը որովայնը նորից սուր ծակեց:

Նարեկին քեֆ-ուրախությամբ ճանապարհեցին «Եղնիկներ»: 5 ամիս էր մնացել, որ ծառայությունն ավարտի, տուն գա, ու... պատերազմ:

Մոտեցավ պահարանին: Զինվորական համազգեստով, սերժանտի ուսադիրներով որդին հրամանատարի հետ լուսանկարվել էր. ձեռքին շնորհակալագիրն էրՙ բարեխիղճ ծառայության համար: Զինավարժությունների ժամանակ Նարեկն ուղղակի փայլել էր մարտական պատրաստականությամբ ու գիտելիքներով:

Լուսիկ տատի ձայնը հեռուներից եկավ, ճեղքեց սենյակի լռությունը. «Պատերազմեն ետքը շատ տղաք կծնվին. անոնք ալ զինվոր կդառնան իրենց ժամանակին: Ադանկ է»:

Հետ շրջվեց. ոչ ոք չկար. ականջները ձեռքի ափերով փակեց ու փլվեց որդու մահճակալին: Տե՜ր Աստված, այս ի՞նչ օրենքներ ես սահմանել. Մեծ եղեռնի ժամանակ ամենից շատ տղամարդիկ կոտորվեցին. ազգը վերածնվեց, ու ծնվողների մեծ մասը տղաներ էին, նրանք գնացին պատերազմՙ գերմանացիների դեմ կռվելու: Զոհվեցին, չեկան, նորից ծնվեցին ու նորից մեծ մասամբՙ տղաներ, նրանք էլ Արցախում զոհվեցին, նոր սերունդը վերականգնեց հայի գենը: Դարձյալ ավելի շատ տղաներ ծնվեցին, քան աղջիկներ: Վիճակագիրները նույնիսկ անհանգստանում էին, որ յուրաքանչյուր 100 աղջկա հաշվով նույն տարիքի 118 տղա կա Հայաստանում: Ի՞նչ է, անհավասար թիվը հավասարեցնելու ժամանակը եկե՞լ է, տե՛ր Աստված, եկել է, հա՞: Իր նման քանի՜-քանի մայր է հիմա սենյակի լռության մեջ որդու դիմագծերն ուրվագծում, նրա ձայնը ծրարում ականջների մեջ ու աղոթում, որ հայոց երկինքը խաղաղվի, ու առավոտը բարի լուրով բացվի: Եթե Նարեկն իմանա, որ ինքն այսքան նվնվում է, հաստատ խիստ կբարկանա: Ասում էր. «Մա՛մ, գիտե՞ս ոնց եմ հպարտանում պապիկով ու քեռիով, ուզում եմ գնամ նրանց կռված տեղերը, նրանց թափած արյանն արժանի լինեմ, մա՛մ»:

«Գնացիր, Նարեկ ջան, հենց պապիդ ու քեռուդ կռված տեղերը գնացիր: Հպարտ եմ, տղաս, հպարտ եմ, որ հերոսկան արյուն է հոսում երակներումդ, բայց զանգիր, խնդրում եմ, զանգիր»,- շշնջաց:

Լույսը ծիկրակեց վարագույրի արանքից: Արթնացավ. քնել էր որդու մահճակալինՙ հենց այդպես շորերով: Հեռախոսը զնգաց: Դեռ քունը գլխին էր. քանի գիշեր աչք չէր փակել. լուսաբացը համակարգչի առաջ էր դիմավորել, շունչը պահածՙ Արցախից եկող լուրերին հետեւելով: Գլուխը մի կերպ բարձից պոկեց, քունքերի հատվածում ուժեղ ցավ զգաց: Ձեռքը տարավ հեռախոսին: Անծանոթ համար էր. մեկ ուզեց չպատասխանել, բայց մեխանիկորեն սեղմեց կոճակըՙ ալո:

- Մամ, բարի լույս, մամ ջան, ո՞նց ես, ապրիլի 7-դ շնորհավոր...