Տեղադրվել է` 2021-09-02 23:06:44 (GMT +04:00)

Ընթերցված է` 1307, Տպվել է` 5, Ուղարկվել է էլ.փոստով` 0

ԱԼՄԻՆԻ ՀԻՇԱՏԱԿԻՆ

ԿԱՐԵՆ ՄԿՐՏՉՅԱՆ, Իրանագետ

Օրերս իրանահայ արդի պոեզիան մեծ կորուստ ունեցավ: Օգոստոսի 14-ին կյանքից հեռացավ իրանահայ անվանի բանաստեղծ Ալմինը ՙ Ալբերտ Մինասյանը , կորոնավիրուսի պատճառով: Ծնվել էր 1952 թ. Թեհրանում: Նախնական եւ միջնակարգ կրթությունը ստացել էր ծննդավայրում: Գրել սկսել է պատանի տարիքից, նրա առաջին բանաստեղծությունները լույս են տեսել «Ալիք պատանեկան» երկշաբաթաթերթում 1970 թվականին, ապա տպագրվել մի շարք գրական թերթերում եւ ամսագրերում, ինչպիսիք ենՙ «Ալիք», «Գրական թերթ», «Բագին», «Գարուն», «Աղբյուր» եւ այլն:

Ալմինի բանաստեղծությունների առաջին գիրքըՙ «Տրոփյուններ»-ը լույս է տեսել 1976 թ. Թեհրանում: Այնուհետեւ հրատարակել է «Լուսարբություն», «Սիրանյութ», «Իմ մանկական գիրքը», «Դուք ինձ կհիշեք», «Անմոռուկների դարը» եւ այլ բանաստեղծությունների ժողովածուները: 2000 թ. պարգեւատրվել է Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսության «Ս. Մեսրոպ Մաշտոց» շքանշանով: Անդամակցել է Հայաստանի եւ Արցախի գրողների միություններին: Հատկանշական է, որ իրանահայ գրական կյանքին բնորոշՙ նա եւս զբաղվել է մանկավարժությամբ. 35 տարի, որպես հայոց լեզվի ու գրականության ուսուցիչ դասավանդել է Թեհրանի հայկական դպրոցներում:

Ալմինի բանաստեղծությունների թեմատիկան հայ մարդն է, իր երազանքներով ու ապրումներով: Ալմինի բանաստեղծությունների մասին նրա ժամանակակիցՙ մեկ այլ նշանավոր իրանահայ գրականագետ եւ բանաստեղծ Նորվանը վկայում էՙ դրանցում ներկա է լույսը իր բոլոր տարատեսակներով:

Իրանահայ արձակագիր ու վաստակավոր ուսուցիչ Նազար Շահվերդյանն էլ Ալմինի մասին գրում է. «Ալմինը որպես իրանահայ բանաստեղծՙ մինչ այժմ իր հրատարակած բանաստեղծությունների ժողովածուներով ապացուցել է իր գործի ու տաղանդի տոկունությունը»:

Գրականագետ, պրոֆեսոր Սամվել Մուրադյանը Ալմինի ու նրա պոեզիայի մասին գրել է. «Ինքնահաստատման իմաստալից ճանապարհ անցած հասուն բանաստեղծ է Ալմինը, որը մեծ նպաստ է բերել սփյուռքում հայապահպանության գործին...»ՙ

Ուղեւորներ ենք

Կյանքի գնացքի

Թե վտարանդի

Ու թե ապահով

Մոտիկ կանգառում

Ո՞վ պիտի իջնի,

Ելնի պիտի ո՞վ...

Իրանի հայերեն ռադիոժամը ժամանակին հարցազրույց է վերցրել հայտնի գրողից, որից ներկայացնենք մի հատված:

Ալմինի խոսքովՙ «Ինչ որ հայերեն է գրվում, դա հայերեն է, անկախ աշխարհագրական պայմաններից, որ դա ստեղծվել է Թեհրանում կամ չգիտեմ Լիբանանում կամ Փարիզում կամ որեւէ մեկ այլ տեղում: Այդ առումով հայ գրականություն է, բայց եթե նկատի ենք ունենում էն աշխարհամասը, որտեղ էդ գրականությունը ստեղծվել է, ինքնաբերաբար առաջանում է իրանահայ գրականություն, լիբանանահայ գրականություն, ֆրանսահայ գրականություն եւ այլն: Ինչու չէՙ ունենք, իրականություն է սա, իրանահայ գրականություն, եւ անկեղծ ասեմ, որ ժամանակին իրանահայ գրականությունը շատ բարձր տեղ է գրավել սփյուռքահայ գրականության մեջ: ...Հիմա վայրէջք ենք ապրում, անշուշտ, դա էլ ունի իր պատճառները... Բայց ես միշտ լավատես եմ եղել իրանահայ գրականության նկատմամբ»:

Վերոնշյալ հարցազրույցի ընթացքում անվանի գրողը, խոսելով իր հուշերի մասին, անդրադարձել է 1979 թ. Հայաստան կատարած առաջին այցին, որի ընթացքում հանդիպել է բանաստեղծներ Հովհաննես Շիրազին եւ Գեւորգ Էմինին: Հատկանշական է, որ Ալբերտ Մինասյանը այդ ժամանակ հանդիսացել է ամենաերիտասարդ իրանահայ տղամարդ ուսուցիչը, որ հրավիրվել է Խորհրդային Հայաստան մանակավարժների վերապատրաստման դասընթացներին մասնակցելու համար:

«Ես չեմ մոռանում իմ հանդիպումները ե՛ւ Էմինի, ե՛ւ Շիրազի հետ: Բավական տպավորիչ էին: Գիտեք, մեծ մարդկանց, երբ մարդ հանդիպում է, իր մեջ մի ինչ-որ բան է փոխվում: Էսպես մի ինչ-որ մի կրակ էր վառվում իմ մեջ էս մարդկանց հանդիպելու համար: Գիտեք, մեծ մարդկանցից չի լինում մեծ ազդեցություն չկրել: Օրինակ, չեմ մոռանա Շիրազին, որին առաջին անգամ առիթ ունեցա հանդիպել: Իրանահայ ուսուցչուհիների հետ էինք, երբ գնացինք իրենց տանը, ամռան տաք արեւին, ջուր խնդրեցինք Շիրազից, վեր կացավ ինքը գնաց խոհանոցից ջուր բերեց եւ հենց ինքն էլ լցնում էր բաժակները եւ իր ձեռքով տալիս ուսուցչուհիներին: Ես հիշեցի նրա Գյումրիում ջուր ծախելը: Իսկ Գեւորգ Էմինի հետ շատ մեծ տպավորություններ ունեմ: Մեծ հետաքրքրություն էր ցույց տալիս իրանահայ գաղութի մասին, նրա խնդիրներով էր հետաքրքրված»:

Ալբերտ Մինասյանն մի առիթով ասել է. «Անշուշտ, լույսը խորհրդանիշ է: Լույսը մաքրության, լուսավորության եւ ես կասեիՙ ինչ-որ տեղ մաքուր ու ազնիվ կյանքի, արշալույսի ու շատ բաների խորհրդանիշն է: Ես նույնիսկ կարող եմ մարդու մեջ այդ լույսը որոնել»:

Այսօր իրանահայության հուշերում Ալմինը մնում է լույսերի մեջ եւ իր իմաստուն խոսքով խորհրդանշում լույսը:

...Գիշերվա դեմքին կապույտն էր ցրվել,

Մոմը իր կյանքի վերջերգն էր ասում,

Նա իր փետուրե գրիչը վերցրել

Ու մեծ պահը խենթՙ գալիս էր, հասնո՜ւմ ...