ԾԱՂԿԱՎԱՃԱՌԸ Մ. Բ. Կարաբալան ծաղիկ էր վաճառում Աբովյան փողոցում, այն ժամանակՙ Աստաֆյան: Կանանց աչքից չէր փախցնում, առիթը բաց չէր թողնում, ծաղիկ էր նվիրում: Նրանք ժպտում ու անցնում էինՙ պահի մեջ երեւի լավ չզգալով: Ասում են, կիսացնցոտիավոր ծաղկավաճառի շուրջը լեգենդ է հյուսված. իրականում հարբեցող է եղել եւ կանանց հետեւից թունդ խոսքեր շպրտել: Չգիտեմ, Աստաֆյան փողոցի ծաղկավաճառը, սակայն, լավ հիշողություն է թողել, այնպես որ տարիներ անց նրա արձանը այս նույն փողոցում կանգնեցրին: Ճիշտ է, տեղից տեղ էր տեղափոխվում, բայց հիմա կարծես հաստատուն է: Ձեռքը առաջ պարզած, թեք կանգնած է նա «Մարկո Պոլո» սրճարանների շարքի հարեւանությամբՙ ասես օտար մարմին, օտար կերպար-այսօրվա անցորդներից շատ քչերին ծանոթ: Երեւանում ծաղկավաճառ կետերն այսօր անհաշիվ են: Ծաղկավաճառությունն էլ բիզնես է եւ մյուս տեսակների պես իր ներքին ու արտաքին, մութ ու անհայտ օրեքներն ունի: Տոների նախօրեին ծաղկի գները կտրուկ բարձրանում են: Հետաքրքրական մի ռեպորտաժ գնաց Մարտի 8-ի օրը ռուսական հեռուստատեսություններից մեկով: Այդ օրերին ծաղիկներ շատ են բերում եւ դրանք պահպանելն էլ դժվար է: Պարզվում է, որ իրենց գործի «վարպետ» ծաղկավաճառները հիանալի տիրապետում են հին, թոշնած ծաղիկներին նոր կյանք տալու քիմիաթերապիայի տարբեր ձեւերինՙ կարճ ժամանակով, իհարկե: Երեւանի «Բարեկամություն» մետրոյի խաչվող փողոցներում առնվազն 5-6 ծաղկավաճառ կետ կա: Նույնն են բոլորը, գները նույնն են, ծաղիկները նույնն են, բայց այ, վաճառողները, նրանց վերաբերմունքը նույնը չենՙ անտարբեր-տարբեր, ուշադիր-անուշադիր, հասկացող-չհասկացող: Կիեւյան փողոցի սկզբնամասին հարող հատվածում, ծածկի տակ արդեն քանի տարի միջին տարիքի, բարեհամբույր մի կին ծաղիկ է վաճառում: Իր հանգստության մեջ գրավչություն կա, մի քիչ կոշտացած, կարծես արեւահարված դիմագծերը հայացքի բարության մեջ մեղմանում-քնքշանում են, ձայնը փափուկ է: Գերադասում եմ ծաղիկներ իրենից վերցնել, հաճելի, թեթեւ է դարձնում առեւտուրը, առաջարկում է լավագույնները, հաճախ զիջում է, այնպես որՙ ստիպված ես լինում նույնիսկ հրաժարվել: Ասում եմՙ չէ, տուժում եք այդպես, ուրիշից կվերցնեմ: Ինքը թեՙ ինչ տեսակ մարդ ես, տար, մնացածն էլ (տխրության օր էր)ՙ իմ անցավորների հիշատակին»: Հայացքում թախիծ կա նստած, բայց ժպտում է: Ինքն էլ մյուսների պես ամեն օր նույն բանն է անում, ծաղիկ է վաճառում, սակայն սովորական չի դարձնում: Իրենից վերցրած ծաղիկները ձեռքիս մեջ մի ուրիշ զգացողություն են առաջացնում, քիչ առաջ ասված բառերը մեջն են, թախիծը մեջն է, ուրախությունը մեջն է: Մի այլ տեղՙ Հակոբյան փողոցի եզրամասում դարձյալ ծաղկավաճառ կա. տղամարդ էՙ անհայացք ու անհամ: Իր համար բոլոր ծաղիկները մեկ են, հաճախորդները մեկ են, գույնը մեկ է, բույրը մեկ է: Չի սիրում, երբ փորձում ես ընտրել: Ինքը ոչինչ չի առաջարկում, անհամբեր սպասում է: Վերցնում ես մի փունջՙ տերեւները թափված կամ դեղնած են, ասում եսՙ փոխի-դեմքի արտահայտությունից քիչ է մնում մեռնես: Ձանձրույթով ծաղկի գլխից հոգնած քաշում, դուրս է հանում, հետո, երբ չես հավանում, ստիպված տեղն է դնում: Ձեռքի ինչպիսի շարժումՙ ավելի շուտ շպրտում է: «Կողքի կանաչի վաճառողը ավելի խնամքով է վարվում», ասում եմ: Դժկամությամբ, բառերն ալարելով արտաբերում է. «Դե որ ամեն մեկը քո պես ջոկի»: Այսինքնՙ թոռոմած փունջը սուսուփուս վերցնե՞ս ու գնա՞ս: Ուզում ես արագ հեռանալ: Խեղճ ծաղիկներ, ի՜նչ իմանաք, թե ինչ ճակատագիր է ձեզ սպասում: |
