ՀԱՅՐԵՆԱՍԵ՞Ր ԵՆՔ ՄԵՆՔ ԱՐԱ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ Մեր պատմության ամենաողբերգական իրադարձության` 1915-ի ցեղասպանության տարելիցի օրը աշխարհի բոլորը հայերը հիշում են 1,5 մլն զոհերին, կորսված պատմական հայրենիքի մեծ մասը` Արեւմտյան Հայաստանը, այցելում ցեղասպանության զոհերի հիշատակին աշխարհի տարբեր երկրներում կանգնեցրած հուշարձաններ եւ խաչքարներ, բողոքի ցույցեր եւ երթեր անցկացնում թուրքական ներկայացուցչությունների մոտ: Այդ օրը մոռացվում են բոլոր քաղաքական, սոցիալական, տեղային եւ այլ տարբերությունները, մենք բոլորս զգում ենք, որ միասնական ենք մեր վշտի եւ արդարության վերականգնման ցանկության մեջ: Սակայն հազվադեպ ենք մտորում, թե ինչո՞ւ տեղի ունեցավ 1915-ը եւ ո՞րն է երաշխիքը ապագայում դրա կրկնությունից խուսափելու համար: Ցեղասպանության պատճառների մասին խոսելիս հաճախ մոռացվում է գլխավորը` ցեղասպանությունը հետեւանք էր նախեւառաջ այն բանի, որ մենք չունեինք պետություն: Արեւմտյան Հայաստանը գտնվում էր Օսմանյան կայսրության կազմում, եւ մինչեւ 1915-ն էլ հայերը պարբերաբար ենթարկվում էին, ինչպես ընդունված է ասել հիմա, էթնիկ զտումների` ջարդերի, հալածանքների, արտագաղթի, այդ տարածքում վերաբնակեցնում էին թուրքերի եւ քրդերի: Հայերը, մեծ հաշվով, ոչինչ չէին կարող հակադրել թուրքական պետական մեքենային: Հայաստանի ազատագրության պայքարը, որքան էլ, որ հերոսական եւ անձնազոհ մարդիկ էին դրա մեջ ընդգրկված, ցավոք, չհանգեցրեց ցանկալի արդյունքի: Հիմա մենք ունենք մեր պետությունը, մեզ չեն կառավարում թուրքական փաշաները, պարսկական խաները կամ ռուսական փոխարքաները: Արդեն 23 տարի է լավ թե վատ, ձեւավորում ենք մեր սեփական իշխանությունը, պահում մեր բանակը, իրականացնում մեր ներքին եւ արտաքին քաղաքականությունը: Ունենք պետություն, որտեղ նաեւ բազում խնդիրներ ու անարդարություններ կան: Սակայն ոչ ոք չի կարող վիճարկել այն հանգամանքը, որ մեր պետությունն իրականացնում է իր գլխավոր առաքելությունը` ապահովում մեր ազգային անվտանգությունը: Հենց սա է, որ ընկած առօրյա դժվարությունների հորձանուտում, հաճախ մոռանում ենք: Մոռանում ենք, որ եթե չունենայինք մեր պետությունը, մեր դժգոհությունները բոլորովին այլ` օտար տիրապետությունների կրած տառապանքների մասին կլինեին: Ասում ենք «երկիրը երկիր չի» եւ մոռանում, որ երկիրը չի կարող տարբեր լինել այնտեղ բնակվողներից: Ինչպիսին մենք ենք, այնպիսին` մեր ստեղծած երկիրը` 1991-ի սեպտեմբերի 21-ի հանրաքվեով ամրագրված: Չի կարող ժողովուրդը լավ լինի, իսկ նրա ստեղծած երկիրը` վատ, կամ` հակառակը: Մեր ազգային թերություններն էլ մեր երկրի թերություններն են: Թերություններ, որոնցից գլխավոր այն է, որ մենք չենք սիրում մեր երկիրը եւ պետությունը: Զավեշտ է, երբ Հայաստանում հարցվածների 82 տոկոսն իրեն հայրենասեր է համարում, բայց 46 տոկոսը ցանկանում է հեռանալ երկրից: Իսկ օրինակ` մեզանից մի քանի անգամ ավելի ցածր կենսամակարդակ եւ բարձր կոռուպցիա ունեցող Ուզբեկստանում եւ Ղըրղզստանում երկրից հեռանալու ցանկություն է արտահայտում միայն 10 տոկոսը: Հետեւաբար, արդեն էական չէ, թե այդ երկրներում քանի տոկոսն է իրեն հայրենասեր համարել: Հայերնասիրությունը վեհ գաղափար է եւ դրա գլխավոր իմաստը դրված է հենց բառի մեջ` հայրենիքը սիրել: Դրսեւորումները կարող են տարբեր լինել` սկսած դրա բարձրագույն դրսեւորումից` կյանքը հայրենիքի համար զոհելուց, մինչեւ ամեն օր, ամեն պահի մի դրական գործ կատարելը սեփական երկրի համար: Ինչպե՞ս կարող է մարդ իրեն հայրենասեր համարել, անընդհատ դժգոհելով սեփական երկրից, փնովելով պետությունը, քննադատելու փոխարեն ծաղրելով ու վիրավորելով երկրի ղեկավարին (խոսքս բոլոր 3 նախագահների մասին է), որը նաեւ մեր անվտանգությունն ապահովող բանակի գերագույն գլխավոր հրամանատարն է, վարկաբեկելով կամ սեւացնելով յուրաքանչյուր դրական քայլ կամ բարեփոխում, ամեն ինչ պահանջելով պետությունից եւ ոչինչ չպահանջելով սեփական անձից: Մեկանգամյա ակցիաները, ինչպիսին էր ասենք «Փրկենք Քեսաբը», ցեղասպանության զոհերի հուշահամալիրում ամեն տարի ծաղիկներ դնելը, կամ թեկուզ թուրքականության դեմ ատելությունը, առանց սեփական պետության արժեքը հասկանալու կամ գնահատելու, որքան էլ հայրենասիրական կոչվելու հավակնություն ունենան, զրոյական արժեք ունեն: Բոլոր ազգային նպատակներից գլխավորը նախեւառաջ սեփական պետությունն ունենալն է, որին ձգտել ենք դարեր եւ առանց որի մնացած նպատակները անիրագործելի երազներ կմնան: Վերջին օրինակը` միայն ԽՍՀՄ փլուզումը եւ Հայաստանի Հանրապետության ստեղծումը հնարավոր դարձրեց ԼՂՀ ազատագրումն ու անկախ պետականության ստեղծումն արդեն նաեւ այնտեղ: Տասնամյակներ շարունակ, դա հնարավոր չէր ձեւական կամ գուցե մասնակի ինքնուրույն Խորհրդային Հայաստանի ժամանակ: Իհարկե, ավելի լավ կլիներ, որ մեր պետությունն ավելի զարգացած լիներ, որին խանգարող օբյեկտիվ եւ հատկապես սուբյեկտիվ դժվարությունները չլինեին: Սրանց հաղթահարմանն, իհարկե, պետք է ձգտել անընդհատ, բայց ոչ պետության հիմքերը թուլացնելով, քանի որ եթե այս անգամ էլ կորցնենք մեր պետությունը, պարզապես կդադարենք գոյություն ունենալուց եւ ապրիլի 24-ից զատ, կունենանք ավելի ողբերգական ամսաթիվ, որը, սակայն, այլեւս հիշատակող էլ չի լինի: Սա գուցե հասանելի չէ սեփական պետության հանդեպ ատելություն տարածողների եւ նրանց ազդեցության տակ գտնվող ամբոխի համար, բայց հասանելի պետք է լինի ժողովրդի գերակշիռ մասի համար: Երբ սկսենք սիրել մեր երկիրը ամեն ակնթարթ, յուրաքանչյուր քայլափոխին, առանց մեկս մյուսի վրա հանցանքներ բարդելու, շարքային քաղաքացուց մինչեւ նախագահ, այն հաստատ ավելի լավը կդառնա բոլորիս համար: |
