ՌՈՒՍԱՍՏԱՆԻ ՅԱՆԿԱՐԾԱԿԻ ԶՕՐԱՇԱՐԺԸ ԿԱՄ ՊՈՒՏԻՆԵԱՆ «ՁԻՒԴՈՅԻ ՀՆԱՐՔ» ՍԻՐԻԱԿԱՆ ՌԱԶՄԱՃԱԿԱՏՈՒՄ... ՄՆԱՑԱԿԱՆ Ռ. ԽԱՉԱՏՐԵԱՆ, Ռազմական պատմաբան Մարտի 14-ին ՌԴ լրատուամիջոցների, այդ թւում` ՊՆ «Զվեզդա» հեռուստաընկերութեան հաղորդման համաձայն` Ռուսաստանի զօրքերը թւում է, թէ յանկարծակի ստացել են նախագահ Պուտինի հրամանը` դուրս գալու Սիրիայից... Կրեմլի պաշտօնական մեկնաբանութեամբ` Սիրիայից ռուսական զօրակազմը դուրս է բերւում ո՛չ թէ նախագահ Ասադի խնդրանքով, այլ ՌԴ նախագահի որոշմամբ: Յիշեցնենք, որ 30.09.2015թ.ին` սրանից 5,5 ամիս առաջ սկսելով իր ռազմագործողութիւնը Սիրիայում, ՌԴ-ն ստացել էր Սիրիայի նախագահի խնդրանքը, իսկ աւելի կոնկրետ` 26.08.2015թ. կնքուել էր ռուս-սիրիական պայմանագիր` ՍԱՀ տարածքում ՌԴ ռազմաօդային ուժերի խմբաւորման տեղակայման մասին: Ի դէպ, պաշտօնական Մոսկուան մարտի 14-ի որոշումն ընդունելուց առաջ եւ նոյնիսկ դրա յաջորդ օրը դեռեւս չէր քննարկել Սիրիայից ռուսական զօրքերի դուրս բերումն սկսելու հարցը, թէպէտ, ըստ իր իսկ յայտարարութեան, մտադիր էր առաջիկայում անել այդ: ԱՄՆ-ի համար, ըստ հեղինակաւոր «Ռոյթերզի»` լիովին անակնկալ էր ՌԴ-ի այս քայլը: Յատկանշական է, որ անմիջապէս հաղորդուեց, թէ ԱՄՆ պետքարտուղար Քերրին պատրաստւում է յաջորդ շաբաթ այցելել Մոսկուա... Բնականաբար, Կրեմլը համարում է, որ գրեթէ կէս տարի տեւած ՌԴ օդատիեզերական ուժերի` ՕՏՈՒ ռազմագործողութեան իրականացմամբ` Սիրիայում բարենպաստ պայմաններ են ստեղծուել ներքաղաքական կարգաւորման համար: Նաեւ` պաշտօնական Մոսկուան վստահ է, որ Սիրիայի օրինական ղեկավարութիւնը հետագայում եւս անհրաժեշտ քաղաքական կամք եւ ռազմական ու այլ ռեսուրսներ կունենայ` շարունակելու իր երկրում մղվող պայքարն ընդդէմ ահաբեկչութեան: Կարեւոր հանգամանք է այն, որ Սիրիայի ծովափնեայ նահանգներում (Տարտուս եւ Լաթաքիա) տեղակայուած ՌԴ ռազմածովային եւ ռազմաօդային բազաները կշարունակեն գործել, ընդսմին` հետեւելով այդ երկրում հրադադարի պահպանման պայմանների կատարմանը: Այսինքն` ՌԴ ՕՏՈՒ էսկադրիլիաներից եւ դրանց սպասարկող ստորաբաժանումներից բաղկացած զօրակազմը դուրս է բերուելու, սակայն ՌԴ-ի Խմէյմիմի ռազմաօդային եւ Տարտուսի ռազմածովային ռազմակայանները շարունակելու են մնալ: Համաշխարհային լրատուադաշտում շրջանառութեան մէջ են դրուել ՌԴ այս ռազմաքաղաքական անսպասելի թուացող քայլի տարաբնոյթ մեկնաբանութիւններ: Երբեմն դրանք տրամագծօրէն հակառակ տեսակէտներ են արտայայտում` այդ սպեկտրի մի ծայրակէտում ունենալով Սիրիայից ՌԴ յաղթական ելքը, իսկ միւսում` խայտառակ փախուստը... Մի բան սակայն առաւել հաւանական է: Աշխարհի հերթական վերաբաժանման համար չյայտարարուած, սակայն կարծես թէ սկսուած 3-րդ համաշխարհային պատերազմի մերձաւորարեւելեան ռազմաբեմում, մասնաւորապէս նրա սիրիական ռազմաճակատում, պատերազմն անցնում է կամ որոշ ժամանակ յետոյ կանցնի նոր մակարդակի ... Առաւել հաւանական կարելի է համարել այն, որ ՌԴ-ն, կանխելով իրեն նոր` ոչ ձեռնտու պայմաններում մի քանի ճակատով պատերազմական լայնածաւալ գործողութիւնների մէջ քաշելու որոշ ուժերի պլանները, միաժամանակ խուսափելով ՍԱՀ-ում իր ռազմատեխնիկական ու ֆինանսատնտեսական ռեսուրսների առաւել մեծ եւ անընդունելի դարձող ծախսերից, ճիշտ ժամանակին դուրս է գալիս ռազմական գործողութիւններից, որոնք իրենց գլխաւոր դերը խաղացել են: Այսինքն` Ասադի վարչակարգը, ուստի եւ սիրիական միասնական պետականութիւնը հնարաւորութիւն է ստացել շարունակելու ինքնուրոյն պայքարելու` յանուն երկրի միասնականութեան վերականգնման: Չի բացառւում, որ այդ միասնական Սիրիան այնուամենայնիւ կարող է բռնել ֆեդերալացման` դաշնայնացման ուղին, սակայն այդ եւս պիտի լինի ՍԱՀ-ի բազմազգ ժողովրդի ցանկութեամբ: Միաժամանակ, ՌԴ-ին, ըստ երեւոյթին, ոչ ոք չի կարող խանգարել` անհրաժեշտ պահին պաշտօնական Դամասկոսի խնդրանքով դարձեալ միջամտելու ռազմական գործողութիւններին, եթէ դրա կարիքն իսկապէս զգացուի: Ի դէպ, դրա համար ՌԴ-ն բաւական ուժ ունի. Սիրիա նետուած օդուժի մօտ կէսը եւ ՀՕՊ-ի նորագոյն համակարգերը շարունակում են այնտեղ մնալ... Իսկ ՌԴ ռազմական տեխնիկայի բաւական մեծածաւալ մատակարարումները Ասադի բանակին դարձրել են բաւական ուժեղ` ներքին եւ արտաքին թշնամիների դէմ պայքարը յաջողութեամբ շարունակելու համար: Վերջապէս ՌԴ-ն` Սիրիայից իր պաշտօնական «հեռանալով»` հնարաւորութիւն է տալիս նաեւ հակաասադական դիրքորոշում ունեցող երկրների դաշնախմբին` դուրս գալու մի երկրից, որտեղ իրենց չէին հրաւիրել (ի տարբերութիւն ՌԴ-ի): Աւելին` ՌԴ-ն իր այս քայլով, կարծես ո՛չ միայն հրաւիրում է ԱՄՆ-ին եւ նրա շուրջ համախմբուած երկրներն` կրկնելու ռուսական դուրսբերման գործողութիւնը, այլեւ դրանով հանդերձ` նաեւ թոյլ է տալիս չկորցնել իրենց դէմքը: Եւ նոյնիսկ յաղթական դափնիներ վաստակելու` իրենց իսկ ստեղծած ԻԼԻՊ-ին իրենց ձեռքով ոչնչացնելու հնարաւորութեամբ: Կամ էլ խայտառակուել` նոյն այդ ԻԼԻՊ-ի նկատմամբ մէկ ու կէս տարի տեւած իրենց զինուած ուժերի մղած մարտերի գրեթէ զրոյական արդիւնքով... Ամենայն հաւանականութեամբ թէ՛ այս, թէ՛ յարակից տարածաշրջաններում ՌԴ-ն ուժերի նոր վերախմբաւորում է կատարում, որից յետոյ կձեռնարկի յաջորդ գործողութիւնները` ռազմական, քաղաքական կամ այլ բնոյթի... Յամենայն դէպս, աշխարհի բազմաթիւ տեղեկատուական-վերլուծական կենտրոններ փորձում են պարզել, թէ որ՞ն էր ՌԴ ռազմաքաղաքական այս հերթական մանեւրի իմաստը, ի՞նչ յետագայ գործողութիւններ է պատրաստւում իրականացնելու «ռուսական արջը», ո՞ր ուղղութիւններում ու ճակատներում, ինչպիսի՞ մեթոդներով ու պատերազմի ո՞ր տեսակների կիրառմամբ կարող են կատարուել դրանք: ՌԴ զօրքերի հիմնական խմբաւորման դուրսբերմամբ` միջազգային ասպարէզում ռազմաքաղաքական վերլուծաբանների առջեւ ծառացած բազմաթիւ հարցերից մի քանիսը հետեւեալն են. Ինչո՞ւ է ՌԴ զօրակազմի դուրսբերումը կատարւում մինչեւ ԻՊ-ի մայրաքաղաք Ռաքքայի գրաւումը, Ի՞նչ կլինի Ասադի հետ, որի կարեւոր դաշնակիցներից մէկը, իսկ գուցէ` կարեւորագոյնը, դադարեցրեց իր հինգուկէսամսեայ անդադրում ռազմագործողութիւնը սիրիական ռազմաճակատում, դրանով իսկ, թւում է` թուլացնելով Սիրիայի օրինական վարչակարգը, Կարելի՞ է արդեօք ՌԴ զօրակազմի այս դուրսբերումը համեմատել Աֆղանստանում խորհրդային զօրակազմի մղած պատերազմի աւարտի հետ (վերջինս, ինչպէս յայտնի է, ծայրայեղ տհաճ հետեւանքներ ունեցաւ, յատկապէս` իր իսկ` ԽՍՀՄ-ի համար)... Ինչպէ՞ս կգնահատեն ռուսական այս ռազմաքաղաքական քայլը եւ ինչպէ՞ս կօգտուեն դրանից Սիրիական պատերազմի անմիջական ու հեռակայ կամ միջնորդաւորուած մասնակիցները` այս եւ յարակից տարածաշրջաններում, նաեւ` օվկիանոսից այն կողմ... Եթէ փորձենք պատասխանել ծագած հարցերին, ապա կարող է պարզուել, որ չի բացառւում, թէ սիրիական պատերազմը ՌԴ-ի համար զուտ ռազմական բախումից անցնելու է աւելի բարդ եւ շատ աւելի քաղաքական-դիւանագիտական ու գաղափարական-տեղեկատուական պայքարի մակարդակի բախման: Թէպէտ այդտեղ ռազմական տարրն էլ բոլորովին չի բացակայի: Ուստի սիրիական պատերազմը կարող է վերածուել գերազանցապէս հիբրիդային պատերազմի` նրա դասական կամ գուցէ` նորաբնոյթ` դեռ ի յայտ գալիք ձեւերով... Ի դէպ, որոշ վերլուծաբաններ գտնում են, որ ՌԴ զօրակազմի դուրս բերումն աւելի նման էր Աֆղանստանից ԱՄՆ-ի, քան խորհրդային զօրքերի դուրսբերմանը, քանզի մնացին բազաները, ենթակառուցուածքը եւ բաւական չափով զօրակազմը` ինքնաթիռներ, ռազմանաւեր, ՀՕՊ նորագոյն համակարգեր, այդ թւում` նշանաւոր Ս-400-ները... Հաշուի առնելով ռուսական կողմի վճռականութիւնը` ամէն կերպ պահպանելու Ասադի իշխանութիւնը եւ սիրիացի ժողովրդին իրական հնարաւորութիւն տալ` որոշելու սեփական ապագան, Արեւմուտքը ստիպուած է եղել ընդունելու Ասադի` իշխանութեան ղեկի մօտ մնալու փաստը, դրա դիմաց ստանալով ՌԴ զօրակազմի հեռացումը այդ ռազմաճակատից... Բայց, մինչեւ իր հեռանալու պահը ՌԴ զօրակազմը լրջօրէն նպաստել էր ԻԼԻՊ-ի եւ այլ հակաասադական ուժերի ենթակառուցուածքների եւ ռազմական կարողութիւնների ա՛յն աստիճան թուլացմանը, որ սիրիական տարածքի յետագայ ազատագրումը Ասադի զօրքերի կողմից հաւանական է դարձել: Ի դէպ, ՌԴ ՊՆ Շոյգուն յայտարարեց, թէ ՌԴ օդուժի օգնութեամբ սիրիական բանակը 5,5 ամսում ազատագրել է մօտ 400 բնակավայր եւ աւելի քան 10 հազ. քառ. կմ տարածք: Բացի այդ, ըստ ՌԴ ՊՆ տուեալների` ՌԴ օդուժը անցեալ տարուայ սեպտեմբերից մինչեւ այս տարուայ փետրուարի վերջը կատարել է աւելի քան 7.200 թռիչք, դրանով իսկ զրկելով ահաբեկիչներին իրենց նաւթային եկամուտների աւելի քան կէսից, ոչնչացրել աւելի քան 2.000 գրոհային, որոնցից շատերը ծագումով ՌԴ-ից էին, այդ թւում` 17 դաշտային հրամանատար: Արդիւնքում` Ասադի զօրքերը իրենց ձեռքն առան ռազմավարական նախաձեռնութիւնը եւ յարձակման անցան բոլոր ուղղութիւններով` ազատագրելով երեք նահանգ... Շատ կարեւոր է, որ ՌԴ ուժերը նուազագոյն կորուստներն ունեցան. երեք սպանուած, մէկական խփուած ինքնաթիռ եւ ուղղաթիռ... Ապա` հենց ՌԴ ռազմագործողութեան արդիւնքը պէտք է համարել Ասադի հետ հակաասադական ուժերի` բանակցութիունների սեղանի շուրջ նստելու փաստը... Ի դէպ, ՄԱԿ-ի գլխաւոր քարտուղարի յատուկ դեսպանորդ դի Միստուրան, ըստ բրիտանական «Գարդիանի», յայտարարել է, թէ յուսով է, որ ՌԴ զօրքերի դուրս բերման մասին Պուտինի որոշումը կնպաստի այդ բանակցութիւնների յաջող անցկացմանը... Միաժամանակ պաշտօնական Մոսկուան` ՍԱՀ-ից իր օդուժը հանելով, համաշխարհային հանրութեանը ցանկանում է ցոյց տալ իր խաղաղասիրութիւնը եւ սիրիական հիմնահարցի դիւանագիտական լուծման իր պատրաստակամութիունը... ՌԴ ՕՏՈՒ-ի ռազմագործողութիւնը ամենակայծակնային ռազմագործողութիւնն էր Մերձաւոր Արեւելքում ընդդէմ ահաբեկիչների եւ արմատականների: Ցրուեց նաեւ ԻԼԻՊ-ի նման ահաբեկչական ու արմատական կազմակերպութիւնների դէմ պատերազմելու անհնարինութեան «առասպելը»: Պարզուեց, որ կարելի է արագ յաղթանակել ցանկացած պատերազմում, եթէ, իհարկէ, այդ պատերազմի ձգձգումը ինչ-որ մէկին ձեռնտու չէ... Ճիշտ է, Թուրքիայի կողմից հակաասադական ուժերի «սնուցումը» լիովին դադարեցնել չի յաջողուել, սակայն, ամենայն հաւանականութեամբ, Մոսկուան Անկարայի դէմ իր պայքարը զանազան ճակատներում չի դադարեցնի եւ կարող է գնալ այնպիսի անսպասելի քայլերի, որոնցից յետոյ թուրքերը գուցէ կկորցնեն ո՛չ միայն «ախորժակը» Սիրիայի եւ Թուրքիայի միւս հարեւանների տարածքների նկատմամբ, այլեւ դեռեւս պահպանուող «վառ» հաւատը` իրենց նեօսմանական ընդարձակ ծրագրերի հանդէպ... Քննարկուող հարցերի վերաբերեալ տեսակէտների բազմազանութիւնն ու մօտեցումների տարբերութիւնը հաշուի առնելով հանդերձ, չենք տրուի մանրամասներին, քանզի առաջիկա օրերի ու շաբաթների ընթացքում շատ բան ինքնըստինքեան պարզ կդառնայ: Ակնյայտ է սակայն մի բան: ՌԴ-ն, չնայած իր դէմ ուղղուած պատժամիջոցների խեղդող սեղմօղակին, կարողանում է իր մէջ ուժ գտնել` պայքարելու գոյութիւն ունեցող միաբեւեռ աշխարհակարգից երկբեւեռին կամ բազմաբեւեռին անցնելու համար, իրականացնելով դեռ 2007թ. Պուտինի յայտնի միւնխենեան ճառում արտայայտուած դրոյթները: Եւ այս հարցում Մոսկուան ունի իր բաւական լուրջ դաշնակիցները: Ունի նաեւ իր որոշակի յաջողութիւնները` Ղրիմում, Նովոռոսիայում եւ Սիրիայում... Նկար 1. ՌԴ ղեկավար եռեակը ՍԱՀ-ից զօրքերն հանելու որոշումն ընդունելիս` կենտրոնում նախագահ Պուտին, ձախից` ԱԳ նախարար Լաւրով, աջից` Պաշտպանութեան նախարար Շօյգու... | 
