ԳԵՐՄԱՆԻԱՆ ԸՆՏՐՈՒԹՅԱՆ ԱՌՋԵՎՙ ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹՅՈՒՆ, ԹԵ՞ ... ԱՆԱՀԻՏ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ Գաուքը արտասանեց Բառը 90-ականների անկախ Հայաստանի մեր օրաթերթային լրագրությունն իհարկե արագ էր, բայց այսքան ճեպընթաց չէր, որքան այսօր կայքէջերի լրագրությունն է փորձում լինել ու շատ դեպքերումՙ ձախողում է իրականությունը ճիշտ արձանագրելու իր մասնագիտական պարտքը: Իմ կոնկրետ օրինակը Բունդեսթագի ապրիլի 24-ին Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակի առիթով ընդունելիք բանաձեւի մասին այս օրերին հայկական այն հրապարակումներն են, որ տարածվում են կայքէջից կայքէջ, եւ մեր ցանկություններն ուղղակի որպես իրականություն մատուցում: Արդեն Անգելա Մերկելին նկատում են Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող քաղաքական գործչի: Ճիշտ է, այդպիսի ենթադրություն անելու հենարան մի պահ Գերմանիայում եղավՙ ինչպես միշտ, աղմուկն ավելին է, քան իրականում կա. գերմանացի լրագրողների հրապարակումները ուշադիր ընթերցելուց հետո պարզ է դառնում, թե Բունդեսթագի նոր համաձայնեցված բանաձեւի նախնական օրինակն այնքան էլ համաձայնեցված չէ եւ որ ամենակարեւորն էՙ չի բխում մերՙ հայկական շահերից: Կառավարության խոսնակի, արտգործնախարար Շթայնմայերի հայտարարությունները, որոնց արդեն ծանոթ է առցանց «Ազգի» ընթերցողը, «շրջադարձային» են միգուցե, ինչպես «Արմենպրեսն» է բնութագրում, բայցՙ Գերմանիայի դիտակետից: ԳԴՀ կառավարության վերոհիշյալ երկու պաշտոնյաների խոսքն իրականում, կարծում ենք, ուղղված էր նախՙ Թուրքիայինՙ հիշեցնելու, թե կարող ենք նաեւ «Հայոց ցեղասպանություն» հստակ ձեւակերպել ու ճանաչել... բայց չենք անում, եւ ինչպես մեր գործընկերնՙ առցանց «Շփիգելում» Զեվերին Վայլանդն էր մեկնաբանելՙ ՆԱՏՕ-ի անդամ Թուրքիան անկայուն տարածաշրջանում պետք է Գերմանիայինՙ որպես կայունության խարիսխ: Վայլանդը քննադատել էր, թե հստակ «ճանաչում եմ որպես ցեղասպանություն» ասելու փոխարեն Բունդեսթագի կոալիցիան իր ներկայացրած օրինակում բառերի ակրոբատիկայով է զբաղված: «Հայոց պատմության դաս» վերնագրյալ հրապարակման մեջ գերմանական մեկ ուրիշՙ հեղինակավոր «Դի ցայթ» պարբերականի արտաքին քաղաքականության հարցերի մեկնաբան Մաթթիաս Նասը գրում է. «Հանկարծ ողջ Գերմանիան Հայոց ցեղասպանության թեման է արծարծում, բայց ի հեճուկս դրաՙ Դաշնային կառավարությունը վիճարկելի բառեզրն այնուամենայնիվ ուզում է լռության մատնել: «Ճշմարտությունը Ձեզ կազատագրի» աստվածաշնչյան այս ձեւակերպումը գերմանացի քաղաքական գործիչները որքան հաճախ են ներառում իրենց հուշաճառերում կամ գրում հուշավայրերայցելելիսՙ հյուրերի մատյանում: Եվ հետո Հայոց ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցին հանկարծ այդ բառերը բացակայում են, կմկմում են, ճշմարտությունը չեն ուզում ասել: Այնպես, ինչպես Շթայնմայերըՙ դեռ նախորդ շաբաթ էր ձեւակերպումՙ «ոճիրը բառեզրով չսահմանափակենք»: Պետք է սահմանենք, քանի որ պատմագրությունըՙ հենվելով լուրջ հետազոտական աշխատանքի վրա, այդ եզրը գտել է»: «Այսօր կասկածից դուրս է, որ 1915-16-ին Հայոց կոտորածներն ու զանգվածային սպանությունները պետք է որակել որպես ցեղասպանություն», ասում է Սթենֆորդ համալսարանի պրոֆեսոր պատմաբան Նորման Նեյմարքը (Norman Naimark) «Ֆրանկֆուրտեր ալգեմայնե զոնթագս ցայթունգին» տված հարցազրույցում եւ հաստատումՙ «Այս հարցում գիտական աշխարհը միակարծիք է»: Իսկ արտգործնախարարությունում եւ կանցլերի գրասենյակում սրա մասին չեն ուզում իմանալ, գրում է «Դի ցայթը» ու հղում անում ուրբաթՙ ապրիլի 24-ին Բունդեսթագում կոալիցիայի հեղինակած նախագծին, որտեղ թուրքական զգայնություններն են հաշվի առնվում: Բարեբախտաբար գերմանական քաղաքականության մեջ մի ատյան կաՙ Դաշնային նախագահը, եւ նրա պաշտոնը ստանձնած Գաուքը, որ երեկ, ապրիլի 23-ին հստակ արտասանեց Բառը: Նախկին բողոքական քահանան Ֆրանցիսկոս պապի արտասանած խոսքից հո չէ՞ր նահանջելու: «Թյուրինգիշե լանդեսցայթունգն» էլ Քրիստիան Ֆոյգտի մեկնաբանության մեջ հորդորում էՙ ապրիլի 24-ի բանաձեւում հստակ խոսք ասելՙ «Գերմանիան եւ Թուրքիան պիտի իսկական անունով կոչեն եղածը»: «Զյուդդոյչե ցայթունգի» մեկնաբան Հուբերտ Վեթցելն էլ նկատել է տալիս, թե Հայոց ոճրագործության հարցում գերմանացի քաղաքական վերնախավը գիտի, որ այն ցեղասպանության բոլոր հատկանիշներն իր մեջ է ներառում, բայց գործակցինՙ Թուրքիային չի ուզում նեղացնել: Եզրաբառի շուրջըՙ ասել է թե ճշմարտության շուրջը, պտտվելու այս վարքը կարելի է նկատել որպես դիվանագիտության պատմության վառ օրինակ, կամՙ... երկչոտություն: Շվեյցարական «Նոյե ցյուրխեր ցայթունգը» դիպուկ վերնագրել էՙ «Հայոց ցեղասպանություն. այդ չարտասանվող G բառը»: «Դի վելթի » մեկնաբանը հաղորդում է, թե երեքշաբթի Մերկելն ու Դավութօղլուն «լավ զրուցել են», որի ժամանակ կանցլերը հաղորդել է հայոց հարցի նկատմամբ Գերմանիայի կառավարության դիրքորոշումը: Կառավարության փոխխոսնակը չի մանրամասնել, թե Թուրքիայի վարչապետը ցեղասպանություն բառեզրի վերաբերյալ դժգոհություն հայտնել է, թե՞ ոչՙ նշելով, թե կանցլերը դրական է գնահատել Թուրքիայի վարչապետիՙ 100-ամյա իրադարձությունների վերաբերյալ հայտարարությունը: Նույն թերթի փոխանցմամբ Գերմանիայում թուրքական կազմակերպությունները սուր քննադատություն եւ բողոքի ձայն են բարձրացրել, որ հայերի կոտորածները ցեղասպանություն եզրով են աստիճանակարգել: «Պատմության միակողմանի շարադրանքը վտանգում է Գերմանիայի, Թուրքիայի եւ Հայաստանի միջեւ բարեկամությունը», նշել են գերմանաբնակ թուրքերը: Այսօր հայտնի կդառնաՙ Գերմանիայի քաղաքական միտքը ճշմարտությունն ու արդարադատությունն է ընտրում, թե՞ Թուրքիային պատանդ լինելը: Գերմանիա |
