ՔԱՐԱՍՏԱՆ Գր. ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ Քարը առանձին կտորների տեսքով կարծրՙ անկռելի ու ջրում չլուծվող լեռնային ապար է, իսկ Հայաստանըՙ լեռների, քարափների, ժայռերի ու ձորերի մի զանգված, որը կարող էր նաեւ կոչվել Քարաստան, հայն էլՙ քարից հաց քամող մարդ: Եվ այդ քարակոփ հայը վիթխարի ՔԱՐ (*kar) բառը մի կերպ «Հնդեվրոպայից» բերել, հասցրել է Հայաստան, այն դարձնելով բնիկ հայկական բառ, ու դրանով այնքան դարձվածքներ հորինել, որ կարելի է «քարը քարի վրա դնելով»ՙ մի ամբողջ բառարան կազմել, կամ էլՙ տուն: Քարաստանում ապրող հայը, անելանելի վիճակում հայտնվելիս, ինքնախարազանման համար դես ու դեն է նայում, թե «ո՞ր քարը գլխին տա»: Այն դեպքում, երբ իրանցին, հողառատ երկրում ապրելու պատճառով, ասում էՙ «ո՞ր հողը գլխիս լցնեմ» (che khaki be saram berizam?) Մեր երեխաներն էլ, մինչեւ համակարգչային խաղերին անցնելը, գերադասել են ՔԱՐԿՏԻԿ խաղալ, այլ ոչ թե ուրիշների նմանՙ չլիկ-դասթա, որը կարծես, պարսկական հետք ունի: (pil-daste): Հայերը նույնիսկ հայկական բնաշխարհում ապրող կենդանիներին են ՔԱՐ «մականունով» կոչել, ու քարքարոտ լեռների վրա ցատկոտող կամակոր կենդանուն ՔԱՐայծ անվանել, ու հուշել ուրիշներին, որ այդ կենդանին մեր բնաշխարհի ծնունդն է, որի համար էլ հարեւան իրանցիները պարսկերենով այդ կենդանում ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՂՈՉ (ghuch-e armani) են անվանում: ՔԱՐադոդոշն էլ «քար» մականունը կրող մեկ այլ կենդանի է, որ հարմամավետ տեղավորվել է մեր բնաշխարհում: Մեր քիմքի համար անախորժելի ուտելիքը, որը ծամելու միջոցով մի կերպ կարելի է կլանել, բնորոշում ենք ՔԱՐԻՑ ՓԱՓՈՒԿ ձեւակերպումով: (Բայ, քանի որ արտահայտությունը ուտելու հետ է կապված, եւ համապատասխանում է թուրքերեն ta tan yumu ak դարձվածքին, այն թուրքական դարձվածք կարող է լինել): Երեւույթները գնահատելու համար հայերը դիմում են ՓՈՐՁԱՔԱՐԻՆ եւ ուրիշների նման ԼԱԿՄՈՒՍԻ ԹՈՒՂԹ չեն օգտագործում, եւ մշտապես իր արժանի տեղը գտնող մարդու որակական հատկանիշները գնահատելու համար օգտագործում են «տաշած քար» արտահայտությունը: Մտավոր կարողությունների դեֆիցիտ ունեցող հայն էլ քառասուն իմաստունների հախից գալու համար, քար է գցում հորի մեջ: Սակայն միշտ չէ, որ քարը հորի մեջ է հայտնվում: Երբեմն էլ հայերս «խոսակցի կտուրն ենք քար գցում», որ ակնարկաբար ինչ-որ բան հասկացնել տանք: Այո, հայի համար գոյություն ունի «քարեր հավաքելու եւ քարեր նետելու» ժամանակ: Չեք կարծո՞ւմ, որ այսօր հավաքած քարերը նետելու ճիշտ ժամանակն է: |
