Տեղադրվել է` 2021-10-28 23:46:21 (GMT +04:00)

Ընթերցված է` 1571, Տպվել է` 4, Ուղարկվել է էլ.փոստով` 0

... ԵՎ «ԿԻՍՎԵԼՈՒ» ՃԱՐԱԿՈՂ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆ

ԳԵՂԱՄ ՄԿՐՏՉՅԱՆ, Գյումրի

Որեւէ երկրի ֆիզիկական տարածքների կորուստը կարող է անդառնալի լինել, երբ սկսվում է հոգեւոր տարածքների կորստից: Չհամեմատենք, բայց մեր ազգապահ արժեքների եւ դրանցից ամենակարեւորիՙ մեր լեզվի նկատմամբ անփույթ ու անխնամ վերաբերմունքը կարծես թե չգիտակցվող լուրջ սպառնալիք է դարձել, մանավանդ երբ դրան երբեմն անզգուշորեն տուրք են տալիս նաեւ «կոչեցեալները»:

Օրերս ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Հիմնարար գիտական գրադարանի ֆեյսբուքյան էջում զետեղվեց մի տեղեկատվություն առ այն, որ հիմնադրվել է «Հայ գրադարանավարների եւ արխիվագետների միջազգային կազմակերպություն»: Հավելելով նաեւ, թե Հայաստանի ներկայացուցիչների համար անդամակցությունն անվճար է, էջի հեղինակները հաջորդ տողում գրում էին. «Կիսվում ենք այդ հաղորդագությամբ, ակնկալելով շահագրգիռ կառույցների եւ մասնագետների մասնակցությունը կազմակերպության աշխատանքներին» (ու բերում էին անգլերեն հաղորդագորությունն ամբողջությամբ):

Դարձյալ այս ցավալիորեն տարածված ու հայերենում նորանոր ավերներ գործող չարաբաստիկ կիս-վելը... Փորձեցինք մեկնաբանությունում նրբորեն ուշադրություն հրավիրել լեզվական այս մեղանչման վրա, նաեւ հորդորելով, թե որպես նման ԳԻՏԱԿԱՆ գրադարան մի քիչ էլ մեր լեզվի մասին մտածեք, էլի: Եվ ինչպես կարելի էր սպասել, հաջորդ օրը նույն տեղեկատվությունը նորացված ամսաթվով զետեղվեց նույնությամբ, հնի փոխարեն, բայց բնականաբարՙ առանց մեր մեկնաբանության: Մինչդեռ խնդիրը դա չէր, այլ կարելի էր ուշադիր լինել ու իրոք մտածելՙ հայերեն ինչ է նշանակում կիսվել-ը եւ դրա փոխարեն գրել, ասենք, «հրապարակում ենք այդ հաղորդագրությունը», եւ ամեն ինչ իր արժանի տեղը կընկներ:

Ահա այսպես հիմա շատ-շատերն առանց մտածելու հա կրկնում են ժամանակին ռուսական կրթություն ու լեզվամտածողություն ունեցող, մայրենի լեզվին վատ տիրապետող որոշ գրագետների տարածած, ռուսերեն բառից անհաջող թարգմանած այս սխալախոսությունը: Լավ, հայոց լեզվի գիտական ըմբռնումից հեռու մարդկանց շարունակենք ասել, բացատրել, բայց մասնագիտական, գիտական շրջանակներին է՞լ կարիք կա ասելու, թե հայերեն մի բան կիսելու, այժմ նաեւ համացանցում մի բան հրապարակելու, գրառելու, տեղադրելու եւայլնի փոխարեն անձամբ կիսվելը (իմաՙկես լինելը) եւ նման շատ այլ կոպիտ սխալներ որքան են հարվածում, վնասում մեր լեզվի համակարգին, նրա կուռ կառուցվածքին, արդեն նկատելիորեն խաթարելով մեր եւ մանավանդՙ եկող սերնդի լեզվամտածողությունը: Թե այդ -վ մասնիկով սխալ կառույցը իբրեւ քաղցկեղի շոշափուկ տարածվելով եւ ծավալվելովՙ ինչպես է նույնիսկ գրագետ շատ մարդկանց դրդում նույն կերպ իրենց բանավոր ու գրավոր խոսքում մի բան փոխանակելու տեղակ «փոխանակվել», մի բանից բռնելու, պինդ կենալու տեղակ «բռնվել», իրար գրելու փոխարեն «գրվել», զանգելու փոխարենՙ «զանգվել», եւ այս ձնագնդին շարունակվում է... Կարո՞ղ եք ասելՙ այս ճանապարհն ի վերջո ուր է տանում:

ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարանի, նրա գործի ու հեղինակության հանդեպ ընդամենը հին համալսարանավարտ բանասերիս խոնարհալից հարգանքով հանդերձ, այս առիթով չենք կարող նաեւ ափսոսանքով չնշել վաղուց նկատած մի բան էլ: Այս կարեւոր գիտական օջախի ֆեյսբուքյան էջի ճակատը զարդարում է մեծ գլխատառերով հետեւյալ գեղագիր մեջբերումը Մովսես Խորենացուց. «Հրաման տայ բնակչաց աշխարհին ուսանել զխօսս եւ զլեզուս հայկական»: Բայց հենց այս խոսքերի տակ գրադարանի անունը, ինչպես նաեւ հասցեն ու ընդհանուր բնութագիրը տրված են միայն անգլերեն...