ԶՐՈՒՅՑ 106. ԶԵ՞ՐԴ, ԹԵ՞ ԶԵՐԹ «Բերդ ու պատվար զերդ կուռ ասպար»: Ավ. Իսահակյան
«Հողմը մեգով երկինքն առնում, Գալարում է բուքը ձյան, Մինՙ մանկան պես լաց է լինում, Մինՙ ոռնում է զերթ գազան»: Ա. Պուշկին, «Ձմեռվա իրիկունը»:
Թարգմ.ՙ Հովհաննես Թումանյանի
Եվ այսպես. ո՞վ է ճիշտ. Ավ. Իսահակյա՞նը, որ գրել է զերդ , թե՞ Հովհ. Թումանյանը, որ գրել է զերթ : Բառը շատ հետաքրքրական պատմություն ունի: Նախ ասենք, որ բառը բարդ բառ է, ինչքան էլ դա զարմանալի է. առաջացել է զիարդ բառից: Զիարդ բառի առաջին բաղադրիչ զի -ն նշանակում է «որովհետեւ, որպեսզի, որ, այնքան որ, մինչեւ իսկ, թե ինչու, ինչ, ինչպես, որքան, ինչքան»: Որքան իմաստներ ունի երկտառանի այս բառիկը: Իսկ երկրորդ բաղադրիչըՙ արդ , նշանակում է «ձեւ, կարգավորություն, սարք»: Ահա այս երկու բազմիմաստ, բազմադեմ եւ բազմաշխատ բառերը միացել են եւ կազմել զիարդ բառը: Այս ամենն ի՞նչ կապ ունի մեր զերդ կամ զերթ բառի հետ: Պարզվում է, որ զիարդ բառը, հետագայում համառոտվելով, դարձել է զերդ կամ զերթ : Ինչպես, օրինակ, իբր բառը, որը կազմված է ի «ինչ» + բար «բարք, եղանակ» բառերից: Սկզբնապես եղել է իբար , այնուհետեւ, քանի որ շեշտը եղել է առաջին վանկի վրա, հաջորդ վանկի ա ձայնավորը կորել է: Այսինքնՙ շեշտը շատ զորեղ բան է: Ահա ամբողջ պատմությունը: Զերդ -ից ու զերթ -ից հետագայում առաջացել են զեդ եւ զետ բառերը «իբրեւ, որպես, նման» նշանակություններով: Այսպիսի բաներ եւ այսպիսի բառեր: |
